وب 3 چیست و چرا مارکترها باید به آن اهمیت بدهند؟

با ادامه پیشرفت در عصر دیجیتال، دوران و نوع جدیدی از اینترنت در حال ظهور است؛‌ چیزی که آن را «اینترنت غیرمتمرکز نسل سوم» یا وب ۳ نامیده‌اند. اینکه وب ۳ دقیقا چیست و چه کمک‌هایی می‌تواند به مارکتینگ و مارکترها بکند، یکی از بحث‌های داغ این روزهاست. البته شفافیت و مرزبندی مباحث در خصوص این موضوع آنچنان شکل نگرفته است و می‌توان گفت که وب ۳ نسبت به دیگر انواع اینترنت یا مفاهیم اولیه آن، بسیار جدید به نظر می‌رسد. در این مطلب آموزشی سعی داریم از وب ۳ و چیستی آن حرف بزنیم و به این بپردازیم که گسترده‌تر شدن استفاده از این نوع اینترنت برای مارکترها چه معنایی خواهد داشت. حالا بیایید ببینیم وب ۳ چیست.

وب ۳ چیست؟

وب3 یا وب سوم، به معنای یک مفهوم و الگوی جدید برای توسعه و استفاده از اینترنت است. وب 3 سعی می‌کند مشکلاتی که در وب قبلی وجود دارند را حل کند و تجربه کاربری بهتر و قدرتمندتری را فراهم آورد و قدرت را به جای شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، آمازون و نتفلیکس در دستان کاربران قرار می‌دهد. این نوع از اینترنت بر پایه بلاکچین و با استفاده از زیرساخت‌های موجود ساخته شده است تا اینترنت را برای کاربران در دسترس‌تر، خصوصی‌تر و ایمن‌تر کند. این اکوسیستم آنلاین و غیرمتمرکز (در معنای decentralized)، دارای یک صاحب واحد نیست و تک‌تک افراد می‌توانند در مالکیت آن سهیم باشند. برای بهتر فهمیدن این نسل جدید از اینترنت، بیایید سفری در زمان داشته باشیم.

در وب 3، امنیت، شفافیت و قدرت انتقال داده به کاربران اهمیت بیشتری می‌یابد. در این مدل، داده‌ها توسط کاربران رمزنگاری و کنترل می‌شوند و به جای اتکای بر شرکت‌ها و سرویس‌های مرکزی، از ابزارها و پروتکل‌های غیرمتمرکز استفاده می‌شود. همچنین، قراردادهای هوشمند به کاربران اجازه می‌دهد تا تعاملات مالی، قراردادهای قانونی و سایر عملیات را به صورت خودکار و بدون واسطه انجام دهند.

به عنوان مثال، در وب 3 می‌توانید داده‌های شخصی خود را به صورت رمزنگاری شده نگهداری کنید و اجازه دهید تا در صورت نیاز آن‌ها را به سرویس‌ها و برنامه‌های دیگر منتقل کنید. همچنین، با استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌توانید تعاملات مالی و قراردادهای خود را به صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه انجام دهید.

بزرگ‌ترین نکته در خصوص وب 3 همین است که وب 3 یک اینترنت مردمی است که با استفاده از موارد بالا و به دست مردم ساخته شده است.

وب 3 هنوز در حال توسعه است و بسیاری از فناوری‌ها و استانداردهای آن در حال شکل‌گیری هستند. اما هدف نهایی وب 3 ایجاد یک اکوسیستم اینترنتی غیرمتمرکز، امن و کاربرمحور است که کاربران را به طور کامل در کنترل داده‌هایشان قرار می‌دهد.

مطالعه کنید: روابط عمومی دیجیتال (PRM) چیست؟

وب ۱ چیست؟

وب 1 یا وب اولیه، به دوران ابتدایی و تکامل اولیه اینترنت اشاره دارد. وب 1 مبتنی بر مفهوم صفحات وب استاتیک بود، به این معنی که صفحات وب توسط HTML ایجاد می‌شدند و محتوا به صورت ثابت و بدون تغییر به کاربران ارائه می‌شد.

وب 1 در دهه 1990 تا اوایل دهه 2000 وجود داشت. تقریباً از اواسط دهه 1990، که با ابتکاری توسط تیم توسعه‌دهندگان سری نرم‌افزارهای NCSA Mosaic آغاز شد، تا اوایل دهه 2000 که با ظهور وب سایت‌های دینامیک و ابزارهای تعاملی مانند وبلاگ‌ها و تالارهای گفتگو انتشار پیدا کرد. این دوره زمانی رشد اولیه اینترنت را نشان می‌دهد و وب 1 به عنوان مرحله اولیه در تکامل وب شناخته می‌شود.

در وب 1، کاربران اصلاحات و تغییراتی نمی‌توانستند در محتوا اعمال کنند و برقراری تعامل با وبسایت‌ها محدود به ارسال فرم‌ها و ایمیل‌ها بود. بیشتر محتواها توسط سازنده‌های وب تولید و ارسال می‌شد و کاربران تنها می‌توانستند آن را مشاهده کنند. همچنین صفحات وب شخصی یا وبلاگ بسیار رایج بودند.

علاوه بر این، در وب 1 نبود شبکه‌های اجتماعی مشابه که امروزه وجود دارند. اکثر ارتباطات بین کاربران وب از طریق ایمیل، چت و تالارهای گفتگو انجام می‌شد. وب ۱ نسل اول اینترنت مصرف کننده بود که برعکس وب ۳ تولید کنندگان محتوا در آن کم بودند و شرکت‌های بزرگ تولید کننده بودند.

به طور خلاصه، وب 1 یک محیط محتوا محور بود که کاربران تنها به صورت یکطرفه محتوا را مشاهده می‌کردند و تعامل و همکاری بین کاربران بسیار محدود بود.

وب 2 چیست؟

وب 2 (Web 2) یا وب تعاملی، به دورانی از تکامل اینترنت اشاره دارد که مفهوم‌ها و تکنولوژی‌هایی را شامل می‌شود که تعامل کاربر با محتوا و همکاری بین کاربران را بهبود بخشیدند. وب 2 در اواخر دهه 2000 و اوایل دهه 2010 شکل گرفت و همچنان در حال تکامل است.

در وب 2، مفاهیمی مانند شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، پلتفرم‌های مشارکتی و ابزارهای تعاملی مانند ویدئوهای آنلاین، پادکست‌ها، فروم‌ها و سایر ابزارها برجسته شدند. کاربران می‌توانستند با اشتراک گذاری محتوا، نظردهی، بحث و تعامل با یکدیگر در بستر وب فعالیت کنند.

وب 2 همچنین با عنوان “وب اجتماعی” شناخته می‌شود، زیرا تمرکز بر ایجاد جامعه‌های آنلاین و تعاملات اجتماعی بین کاربران قرار دارد. مشارکت کاربران در ایجاد محتوا و انتشار آن بوده و نظرات و بازخوردهای کاربران بر روی محتوا تأثیر گذاشته است.

وب 2 همچنین تکنولوژی‌هایی مانند AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) را معرفی کرد که به کاربران امکان بارگذاری و تعامل زنده با صفحات وب را می‌دهد، بدون نیاز به بازنشانی صفحه. (بازنشانی صفحه (page refresh) به معنای بارگیری مجدد صفحه وب است. در وب 1، وقتی کاربر بر روی یک لینک کلیک می‌کرد یا فرمی را ارسال می‌کرد، صفحه مجدداً بارگذاری می‌شد و تمام محتوا از ابتدا بارگذاری می‌شد. این به معنای بازنشانی کامل صفحه بود، و هر بار که این عملیات انجام می‌شد، کاربر به صورت مشاهده‌کننده محتوا به صورت یکطرفه عمل می‌کرد.)

با ورود وب 2 و تکنولوژی‌هایی مانند AJAX، نیاز به بازنشانی کامل صفحه کاهش یافت. با استفاده از AJAX و فرایندهای برنامه‌نویسی سمت کاربر، صفحات وب می‌توانند به صورت بخشی بارگذاری شده و بدون نیاز به بازنشانی کامل بروزرسانی شوند. به این ترتیب، تجربه کاربری بهتر، سریع‌تر و تعاملی‌تر ارائه می‌شود، زیرا کاربران می‌توانند به صورت زنده با محتوا و عناصر صفحه تعامل کنند بدون اینکه صفحه به صورت کلی بارگذاری مجدد شود.

مطالعه کنید: قیف بازاریابی چیست؟

وب ۲ اساسا محل مصرف کاربران است و قدرت اصلی در دست صاحبان اینترنت نسل دوم یعنی کسب‌وکاران، تولیدکنندگان محتوا و سیاست‌گذاران این عرصه قرار دارد. این امر و به کار افتادن کسب‌وکارهای گسترده در بستر وب ۲، منجر به نگرانی‌های فزاینده در حوزه حفظ حریم خصوصی در میان مصرف‌کنندگانی شده است که برایشان سخت است برندها را امانتداران خوبی برای داده‌ها ببینند. اگرچه قوانین مختلف بستر را برای حفاظت از داده‌ها فراهم کرده‌اند، اما

مثال خوب برای فهمیدن ترس کاربران، آمازون است. وقتی به تکامل آمازون نگاه می‌کنیم قدرت و نفود اینترنت نسل دوم یعنی وب ۲ را می‌فهمیم. آمازون که زمانی یک کتابفروشی آنلاین بود، اکنون به یک مجموعه فناوری‌محور تبدیل شده است که حرف اول را در تجارت الکترونیک، جریان دیجیتال، محاسبات ابری و هوش مصنوعی می‌زند

به طور خلاصه، وب 2 به توسعه محتوای تعاملی، شبکه‌های اجتماعی و امکانات تعامل کاربر با وب توجه می‌کند و باعث ایجاد جامعه‌های آنلاین و تعاملات بین کاربران می‌شود.

ویژگی‌های وب 3:

بله، البته! در ادامه به شما تمام ویژگی‌های وب 3.0 را با توضیحات کامل بیان خواهم کرد:

1. بلاک چین (Blockchain): بلاک چین یک فناوری مبتنی بر رمزنگاری است که امکان ذخیره سازی و تأیید تراکنش‌ها را با استفاده از بلوک‌های متصل به یکدیگر فراهم می‌کند. بلاک چین از تغییر و تغییرات غیرقابل برگشت برخوردار است و اطلاعاتی که در بلاکچین ذخیره می‌شوند، قابل تغییر و جعل نیستند.
2. قراردادهای هوشمند (Smart Contracts): قراردادهای هوشمند قراردادهایی هستند که بر اساس قوانین برنامه‌نویسی تعریف می‌شوند. این قراردادها خودکار و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی اجرا می‌شوند. قراردادهای هوشمند می‌توانند تراکنش‌های امن را بدون نیاز به طرف متقابل ممکن کنند.
3. دیسنترالایز شدن:( Decentralization) دیسنترالایز شدن به معنای جابجایی قدرت و اطلاعات از سازمان‌ها و نهادهای مرکزی به شبکه‌های توزیع شده است. در وب 3.0، ساختار دیسنترالایز شده امنیت بیشتری را فراهم می‌کند و وابستگی به یک نقطه مرکزی کاهش می‌یابد.
4. هوش مصنوعی (Artificial Intelligence): هوش مصنوعی به کامپیوترها و سیستم‌ها امکان می‌دهد تا اطلاعات را تجزیه و تحلیل کنند، الگوها را تشخیص دهند و تصمیم‌های هوشمندانه‌تری بگیرند. در وب 3.0، هوش مصنوعی به بهبود تجربه کاربری و ارائه خدمات هوشمند کمک می‌کند.
5. اینترنت اشیا (IoT): اینترنت اشیا به اتصال اشیا و دستگاه‌ها به شبکه اینترنت اطلاق می‌شود. در وب 3.0، با استفاده از تکنولوژی بلاک چین و هوش مصنوعی، داده‌های تولید شده توسط اینترنت اشیا تجزیه و تحلیل شده و خدمات هوشمندی را ارائه می‌دهند.
6. امنیت و حریم خصوصی (Security and Privacy): در وب 3.0، توجه به امنیت و حریم خصوصی کاربران بسیار مهم است. استفاده از بلاکچین و رمزنگاری اطلاعات به کاربران امکان کنترل بهتری بر داده‌های خود و عدم وابستگی به واسطه‌های مرکزی را می‌دهد.
7. گرافیک سه بعدی (3D Graphics): گرافیک سه بعدی به کاربران امکان می‌دهد تا با استفاده از تصاویر و مدل‌های سه بعدی، تجربه کاربری واقع‌بینانه‌تری داشته باشند. در وب 3.0، این ویژگی تجربه کاربری را به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد.
8. واقعیت افزوده (Augmented Reality): واقعیت افزوده به کاربران امکان می‌دهد تا اطلاعات مجازی را در محیط واقعی پیاده کنند. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از دستگاه‌های خود، اطلاعات و شیءهای مجازی را در محیط واقعی تجربه کنند.
9. مدل‌های سه بعدی و شبیه‌سازی‌ها (3D Models and Simulations): در وب 3.0، می‌توان مدل‌های سه بعدی و شبیه‌سازی‌های پیچیده را به کاربران ارائه داد. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا به طور تعاملی با مدل‌های سه بعدی و شبیه‌سازی‌ها در مرورگر وب تعامل کنند.
10. تجربه واقعیت مجازی (Virtual Reality): وب 3.0 قادر است به کاربران تجربه واقعیت مجازی را ارائه دهد. با استفاده از ابزارهای واقعیت مجازی، کاربران می‌توانند به صورت تعاملی وارد محتواهای سه بعدی شوند و با آنها تعامل کنند.

این ویژگی‌ها باعث توسعه وب 3.0 می‌شوند و تجربه کاربری را به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهند. این ویژگی‌ها باعث ایجاد یک بستر پیشرفته‌تر و بیشتر از تعاملات کاربری و خدمات متنوع در وب می‌شوند.

کلیک کنید: سواد رسانه ای چیست؟

عناصر اینترنت نسل سوم یا وب ۳

به طور کلی این نسل جدید از اینترنت بر پایه سه عنصر مهم ساخته می‌شود:

۱) DAOs: سازمان‌های خودمختار و غیرمتمرکزی که توسط یک نفر یا با مشارکت عده‌ای از افراد کنترل می‌شود.

2) NFTs: واحدهای منحصربه‌فرد یا توکن‌هایی غیر قابل معاوضه که روی فضای بلاکچین قرار می‎‌گیرند و ارزش واقعی دارند.

۳) Metaverse: فراجهانی مبتنی بر اینترنت. (برای اطلاع یشتر از این مفهوم، مطلب متاورس را بخوانید.)

همه این عناصر، یک چیز را مشترکا دارا هستند: کنترل و خودمختاری در سطح گسترده. ویژگی‌های اصلی وب ۳ یعنی اپن سورس بودن، داشتن سیستم مالی مجزا، حفظ حریم خصوصی، بدون نیاز به اجازه شخص به شخص یا ایجاد اعتماد زمینه‌ای، همگی از همین غیرمتمرکز بودن و افتادن قدرت و حاکمیت به دست مردم اشاره دارد.

مزایا و معایب وب 3

وب 3.0 با ویژگی‌ها و توانایی‌های منحصر به فرد خود، مزایا و معایبی را به همراه دارد. در زیر به برخی از مزایا و معایب وب 3.0 اشاره خواهم کرد:

مزایا وب 3.0:

1. تجربه کاربری بهتر: وب 3.0 با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد. امکانات مانند گرافیک سه بعدی، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، امکان تعامل بصری و واقع‌بینانه‌تر را برای کاربران فراهم می‌کند.
2. امنیت و حریم خصوصی بهتر: با استفاده از بلاکچین و رمزنگاری قوی، وب 3.0 امنیت و حفاظت از اطلاعات کاربران را تضمین می‌کند. ساختار دیسنترالیزه وب 3.0 نیز باعث کاهش تأثیر حملات سایبری مرکزی و افزایش امنیت می‌شود.
3. قابلیت اتصال بهتر: وب 3.0 با ارتقاء اینترنت اشیا و قابلیت اتصال به دستگاه‌ها و سنسورها، امکان اتصال و تبادل داده بین اشیا را بهبود می‌بخشد. این امر باعث افزایش همکاری بین دستگاه‌ها و بهبود خدمات متنوعی می‌شود.
4. هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌ها: با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل داده‌ها، وب 3.0 قادر است بهبود خدمات و تجربه کاربری را با تحلیل دقیق‌تر داده‌ها و پیش‌بینی‌های هوشمندانه بر اساس الگوریتم‌ها و الگوها فراهم کند.

معایب وب 3.0:

1. پیچیدگی فنی: وب 3.0 با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، پیچیدگی فنی بیشتری نسبت به نسخه‌های قبلی وب دارد. این مسئله ممکن است به افراد و توسعه‌دهندگانی که با تکنولوژی‌های جدید آشنایی کافی ندارند، دشواری‌هایی را ایجاد کند.
2. نیاز به زیرساخت‌های قدرتمندتر: وب 3.0 به منظور ارائه قابلیت‌های پیشرفته‌تر، نیاز به زیرساخت‌های قدرتمندتر و پهنای باند بیشتری دارد. این ممکن است نیازمند سرمایه‌گذاری و هزینه‌بر باشد.
3. تغییرات سازمانی و قانونی: استفاده از تکنولوژی‌های جدید وب 3.0 ممکن است تغییرات سازمانی و قانونی را در بر داشته باشد. این امر ممکن است نیاز به تغییر سیاست‌ها، قوانین و مقررات مربوطه را برای سازمان‌ها و نهادها ایجاب کند.

باید توجه داشته باشیم که وب 3.0 همچنان در مراحل توسعه و پیشرفت قرار دارد و مزایا و معایب بیشتری در آینده ممکن است شکل بگیرد.

مطالعه کنید: چگونه دیجیتال مارکتر شویم؟

چرا وب ۳ باید برای مارکترها مهم باشد؟

اینترنت نسل سوم یا وب ۳ تاثیر زیادی روی فرآیندهای مارکتینگ می‌گذارد و بهتر است همه مارکترها پیش از اینکه وب ۳ جهان ما را فرا بگیرد، به این تاثیرات آگاه شود.

۱. دسترسی محدود به داده‌های کاربر

در کوتاه مدت، وب ۳ می‌تواند به معنای بیشتر شدن حریم خصوصی داده برای کاربران باشد. در حال حاضر، شرکت‌ها (مثلا گوگل) بر اساس داده‌هایی که از کاربران جمع‌آوری می‌کنند، درآمد کسب می‌کنند یا با استفاده از آن، منبعی برای استراتژی‌های بازاریابی خود می‌سازند یا اینکه با فروش آن به اشخاص ثالث، یک کانال درآمدی ایجاد می‌کنند.

طرفداران وب ۳ بر این باورند که با توجه به ارزش بسیار زیادی که داده دارد، مصرف‌کننده باید نقش فعال‌تری در نحوه استفاده از آن و اینکه با چه کسانی به اشتراک گذاشته می‌شود داشته باشد. سوال این است که با روی کار آمدن وب ۳، آیا جمع‌آوری داده‌های مصرف‌کننده برای بازاریابان سخت‌تر می‌شود؟ جواب درست این است که احتمالا بله. این امر بازاریابان را مجبور می‌کند تا در جمع‌آوری و استفاده از داده‌ها شفاف‌تر باشند و در عین حال، راه‌های خلاقانه جدیدی برای دستیابی به مخاطبان هدف خود بیابند.

۲. رویکرد جامعه‌محورتر

وب ۳ تماما مسئله‌ای حول توزیع مجدد قدرت میان مصرف‌کنندگان معمولی است. ایده این است که مصرف‌کنندگان به جای نشستن روی صندلی مسافر، همچون راننده تصمیم‌گیرنده مسیر خود باشند و برای ایده‌هایی که بیشتر به آن علاقه دارند، تصمیم بگیرند. با این تغییر، مارکترها باید بیشتر روی ایجاد یک جامعه قوی تکیه کنند. با افزایش بی‌اعتمادی به برندها و نحوه استفاده آن‌ها از داده‌ها، جامعه و کلیت آن بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند.

۳. اتکا و اعتماد بیشتر به سازندگان محتوا

در حال حاضر، بسیاری از تولیدکنندگان محتوا باید تحت نظارت پلتفرم‌هایی که در آن محتوا منتشر می‌کنند و با دستورالعمل‌های سختگیرانه درباره محتوایی که می‌خواهند منتشر کنند، می‌توانند به کسب درآمد یا پتانسیل درآمدزایی نزدیک شوند. وب 3 می‌تواند به آن‌ها استقلالی تمام و کمال در این مسیر بدهد. در یکی از مقالات CMS Wire، چارلی نیر، یک شریک پیشرو در رسانه برنامه‌ای، این تغییر نقش و عملکرد را توضیح داد.

این مدیر ارشد درآمد گفت: «در حال حاضر، وقتی فردی آهنگی را دانلود می‌کند، سازنده کسری از کل درآمد را دریافت می‌کند و میزبان (فکر کنید اسپاتیفای یا اپل موزیک) مانند یک واسطه ظاهر می‌شود. این امر در مورد سازندگان در توئیچ، یوتیوب و… نیز صدق می‌کند. این موضوع با مدل درآمدی وب ۳ به‌سرعت تغییر می‌کند و سازندگان محتوا همان کسانی هستند که کنترل را به دست خواهند گرفت.»

البته، ما هنوز خیلی با واقعیت تبدیل شدن وب ۳ فاصله داریم. با این حال، این‌ها همان نکاتی هستند که آینده حرفه بازاریابی و بازاریابی دیجیتال را تضمین می‌کنند.