ماجرای نمایش تبلیغ در VODها و جای خالی «اشتراکِ بدون تبلیغ»

روز گذشته خبرگزاری ایرنا گزارشی از بالارفتن حجم انبوه تبلیغات در شبکه نمایش خانگی منتشر کرد. مسئله‌ای است که طی روزهای اخیر صدای اعتراض مخاطبان را درآورده است. پس از این اتفاق، امروز رئیس سازمان صدا‌وسیما اعلام کرد که نهاد قانون‌گذار VODها علاوه‌ بر وظیفه نظارت بر محتوای تولیدات نمایش خانگی، وظیفه تنظیم‌گری و نظارت بر فرآیندهای اقتصادی این حوزه را نیز برعهده دارد و اقدامات لازم را در این حوزه انجام خواهد داد. بحث بر سر نمایش یا عدم نمایش تبلیغات در شبکه‌های نمایش خانگی‌ای است که کاربران برای استفاده از محتوای آنان هزینه اشتراک می‌پردازند.

پس از بالارفتن حجم واکنش‌ها نسبت به نمایش تبلیغات در VODها، رئیس سازمان صداوسیما در جمع خبرنگاران اعلام کرد که نهاد ناظر VODها، یعنی ساترا در حال بررسی و ارزیابی وضعیت اقتصاد حوزه نمایش خانگی است و نتایج بررسی‌های آن و برنامه‌هایش جهت اقدام لازم، ارائه خواهد شد. ‌او همچنین گفت که سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر علاوه‌ بر وظیفه نظارت بر محتوای تولیدات نمایش خانگی، وظیفه تنظیم‌گری و نظارت بر فرآیندهای اقتصادی این حوزه را نیز برعهده دارد.

رئیس سازمان صداوسیما درحالی از ورود ساترا به فرایندهای اقتصادی VODها سخن می‌گوید که با وجود چالش‌هایی که میان صاحبان پلتفرم‌ها و رگولاتور وجود دارد، هنوز قوانین درست و قابل اجرایی حوزه تبلیغات شبکه نمایش خانگی وجود ندارد. گقتنی است، چند روز پیش رئیس اداره تبلیغات وزارت ارشاد متولی تبلیغات در حوزه‌های مختلف از جمله VODها شد.

با تبلیغ یا بدون تبلیغ؟ مسئله این است

پلتفرم‌های نمایش خانگی اشتراکی (فیلیمو، فیلم‌نت و نماوا) اخیراً ابتدا و میانه برخی از برنامه‌ها، بخصوص برنامه‌های اختصاصی‌شان تبلیغ نمایش می‌دهند. کاربران نیز انتظار دارند که اگر بابت اشتراک سرویس هزینه پرداخت می‌کنند، دیگر مجبور به تماشای تبلیغ نباشند. اتفاقی که در اغلب پلتفرم‌های محتوایی نیز رخ می‌دهد. برای مثال در پلتفرم‌هایی مانند Sound cloud در صورت پرداخت حق اشتراک، کاربر دیگر تبلیغی نمی‌شنود.

افزودن اشتراک ارزان‌تر، با نمایش تبلیغ

بررسی‌های دی‌ام‌برد نشان می‌دهد، نتفلیکس، بزرگ‌ترین VOD جهان، در برخورد با این مسئله به سراغ ارائه نسخه ارزان‌تر برای نمایش تبلیغات رفته است. این پلتفرم، پس از پایان کرونا، به دلیل ریزش مخاطبان خود به پخش تبلیغ روی آورد. اما این VOD، نسخه‌ای با اشتراک ارزان‌تر را برای نمایش تبلیغات به مخاطبین خود ارائه کرد، مسئله‌ای که می‌تواند راه حل مشکل شبکه نمایش خانگی ایرانی نیز باشد. البته نهاد قانونگذار، ساترا نیز مدتی پیش با انتشار یک گزارش تحقیقاتی، VODهای داخلی را با نمونه‌های خارجی مقایسه کرده و نسبت به نبود نسخه پریمیوم در پلتفرم‌های داخلی اعتراض کرده بود.

در این میان، عده دیگری از مخاطبان عقیده دارند که مدل درآمدی پلتفرم‌های نمایش خانگی از نوع SVOD، یعنی پرداخت اشتراکی است و پخش تبلیغات برای پلتفرم‌های رایگانی مانند یوتیوب است؛ بنابراین نباید هیچگونه تبلیغاتی در این پلتفرم‌ها به نمایش درآید. وجود پلتفرم‌هایی که همزمان هم از تبلیغات و هم از حق اشتراک کسب درآمد کنند، موضوع جدیدی نیست، اما در اینجا مسائل دیگری نیز مطرح می‌شود که VODهای داخلی را از نمونه‌های خارجی متمایز می‌کند. برای مثال در بسیاری از این پلتفرم‌ها برای تعداد تبلیغ همزمان با دریافت حق اشتراک محدودیت وجود دارد، اما به نظر می‌رسد در VOD های داخلی حجم تبلیغ برخی برنامه‌ها از حد معمول خارج می‌شود. برای مثال در حال حاضر پیش از شروع یکی از سریال‌های اختصاصی یکی از VODهای داخلی، دست کم چهار ویدیوی تبلیغاتی به کاربر نمایش داده می‌شود.

به صورت کلی به نظر می‌رسد جای اشتراک ارزان‌تر با نمایش تبلیغ در VODهای داخلی خالی‌ است. با این حال باتوجه ورود ساترا و وزارت ارشاد به اقتصاد VODها چه اتفاقاتی را رقم خواهد زد؟