تقلب در تبلیغات دیجیتال: بررسی تقلب در تبلیغات موبایلی و انواع آن

کلاهبرداران و متقلبین یکی از بازیگران مهم و مخرب در هر عرصه پرپول و پرتقاضا هستند که می‌توان از فرآیندهای مالی، بانکی و بورسی گرفته تا حوزه‌های دیگری مانند فروش و تبلیغات، شاهد حضور آن‌ها بود. امروزه یکی از مهم‌ترین مسائل دنیای تبلیغات دیجیتال، فراد (fraud) یا تقلب در تبلیغات است که توسط کلاهبردان حوزه تبلیغات دیجیتال انجام می‌شود. متخصصان حوزه تبلیغات دیجیتال و دیجیتال مارکترها امروزه بیش از هر وقت دیگری در خصوص این تقلب‌ها حساس شده‌اند و همواره به دنبال مقابله با آن هستند. از آنجایی که تقلب در تبلیغات ضررهای عمده‌ای دارد و می‎‌تواند کسب‌وکارهای دیجیتال را دچار مشکلات بزرگی کند، پرداختن به آن یک امر ضروری است.

تقلب در تبلیغات

تقلب در تبلیغات که عمدتا با نام فراد تبلیغاتی هم شناخته می‌شود، یکی از مسائل دنیای بازار تبلیغات دیجیتال است. فراد در تبلیغات عموما به هرگونه سوءاستفاده، تقلب و جعل واقعیت در دنیای تبلیغات آنلاین اطلاق می‌شود و می‌تواند در تبلیغات موبایل، شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات کلیکی و وب قابل مشاهده باشد. فراد به صورت لغوی معنی تقلب و نشان دادن چیزی خلاف واقعیت را می‌دهد و در تبلیغات اینترنتی نیز، می‌توان با توجه به کارکردش، همین معنی را برای آن در نظر گرفت.

همانطور که گفته شد، تقلب در تبلیغات می‌تواند در بسترهای مختلفی رخ دهد. تقلب در بستر وب و تبلیغات اینترنتی با اهدافی مثل کسب درآمد، دستیابی به یک پول غیرقانونی یا ایجاد یک هزینه اعتباری یا مالی برای رقبا انجام می‌شود. مثلا تصور کنید که شما در حال اجرای تبلیغات کلیکی هستید؛ تبلیغاتی که در آن، ناشر به ازای هر کلیک هزینه‌ای از تبلیغ‌دهنده دریافت می‌کند. در این تبلیغات، تقلب می‌تواند به این شکل صورت بگیرد که تعداد کلیک‌های صورت‌گرفته، به روش‌هایی تحت تاثیر قرار بگیرد که نهایتا یک عدد غیرواقعی را به تبلیغ‌دهنده نمایش دهد تا پول بیشتری برای ناشر (متقلب) به همراه بیاورد.

تقلب در تبلیغات، بودجه تبلیغ‌دهنده را هدر می‌دهد و داده‌ها را به نحوی نادرست دستکاری می‌کند. این دستکاری نه‌فقط ضرر مالی شرکت‌ها را به همراه دارد، بلکه تحلیل‌ها، آمار و ارقام و پیش‌بینی‌های آن‌ها را نیز با داده‌های غلط آلوده می‌کند. گفتنی است که تقلب در تبلیغات در همه‌جای جهان وجود دارد و اطمینان از واقعی بودن ترافیک برای تبلیغات موبایلی یا وب، یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های همه شرکت‌ها در همه کشورهای جهان است. طبق پیش‌بینی منابع، هزینه حاصل از کلاهبرداری‌ها و تقلب در تبلیغات در سال 2022، از 18 میلیارد دلار در سال 2021 به 44 میلیارد دلار می‌رسید، اما جدیدترین آمارها به ما می‌گویند که این رقم خیلی بیشتر از این‌هاست. هزینه کل تقلب در تبلیغات در سال 2022 تا پایان سال 81 میلیارد دلار پیش‌بینی می‌شود و ممکن است در سال 2023 به 100 میلیارد دلار هم برسد! این آمار و ارقام به‌تنهایی شاهدی بر اهمیت بالای این رفتارهای متقلبانه هستند.

تقلب در تبلیغات هم می‌تواند توسط انسان صورت بگیرد و هم از طریق بات‌هایی که برای این کار توسعه داده شده‌اند. مثلا امروزه ربات‌هایی طراحی شده‌اند که می‌تواند رفتار کاربر انسانی مانند کلیک کردن، حرکت موس یا حرکت میان سایت‌ها را شبیه‌سازی و پیاده کنند. این ربات‌ها یکی از پراستفاده‌ترین عوامل برای پیاده‌سازی تقلب در تبلیغات هستند. از آنجایی که این تقلب‌ها چیزی را نشان می‌دهند که مطابق واقعیت نیست، می‌توانند برند، درآمد، هزینه و نتیجه تبلیغات را کاملا تحت تاثیر خود قرار دهند.

تقلب در تبلیغات موبایلی

امروزه یکی از پرطرفدارترین نوع تبلیغات دیجیتال به تبلیغات موبایلی اختصاص یافته است. تبلیغات موبایلی یک روش پربازده برای تبلیغ‌دهندگان است و استفاده مداوم از آن هزینه زیادی را برای کسب‌وکارها به همراه دارد. از آنجایی که هر روز به محبوبیت این روش و میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در تبلیغات موبایلی افزوده می‌شود، یافتن چاره‌هایی موثر برای تقلب در تبلیغات موبایلی چیزی بیش از یک ضرورت است. جالب است که بدانید تقلب در تبلیغات موبایلی به‌وفور رخ می‌دهد و از سال‌ها پیش پای آن به حوزه اپلیکیشن‌ها باز شده است.

تقلب در تبلیغات موبایلی با تعریفی که بالاتر از فراد تبلیغاتی ارائه دادیم یکسان است با این تفاوت که بستر این تقلب‌ها به صورت خاص، تبلیغات حوزه موبایل هستند. هر دو سوی تبلیغات موبایلی، یعنی ناشران و نمایش‌دهندگان، و تبلیغ‌دهندگان آسیب‌های زیادی از این تقلب‌ها می‌خورند. در حالی که پیشرفت تکنولوژی به پیچیده‌تر شدن شیوه‌های تقلب و کلاهبرداری کمک می‌کند، متخصصین حوزه تبلیغات دیجیتال به فکر راه‌هایی هستند که بستر موبایل را به یک فضای امن برای تبلیغات پربازده و دو سر سود برای همه تبدیل کنند. تقلب در تبلیغات موبایلی عموما با فرار از شناسایی شدن در زیرساخت‌ها ادامه می‌یابد و با هر کلاهبرداری، جای پای آن محکم‌تر می‌شود. این نوع از تقلب در تبلیغات آنقدر در همه‌جای جهان رایج شده است که TrafficGuard تخمین می‌زند که از هر 13 نصب اپلیکیشن، یک مورد در سراسر جهان تقلبی است! همه افرادی که به‌نوعی در زنجیره تامین تبلیغات هستند، ممکن است دست به کلاهبرداری موبایلی یا تقلب در تبلیغات موبایل بزنند. این یعنی سه دسته زیر توانایی این را دارند که در قسمتی از فرآیند تبلیغات، تقلب پیاده کنند:

• ناشر: صاحبان فضای تبلیغاتی.
• تبلیغ‌دهنده (با ارائه داشبوردهای جعلی به ناشر این کار را انجام می‌دهد)
• واسطه‌های میان این دو سو.

یکی از سخت‌ترین چالش‌ها در خصوص تقلب در تبلیغات موبایلی این است که هیچکس دقیقا نمی‌داند که این مشکل چقدر بزرگ است، چرا که تخمین تقلب‌ها از مبالغ بسیار هنگفتی شروع می‌شوند و می‌توانند تا جایی که اصلا توقعش را ندارید ادامه پیدا کنند. به هر روی، نادیده گرفتن این مشکل یعنی نادیده گرفتن بخش قابل توجهی از بودجه تبلیغاتی‌تان. مثلا به این آمار توجه کنید: سرویس Interceptd که سرویسی برای جلوگیری از فراد تبلیغاتی است در گزارشی اشاره کرده بود که 25 درصد از نصب‌های iOS و 31 درصد از نصب‌های اندروید، نصب‌های تقلبی هستند!

انواع تقلب در تبلیغات موبایلی

باید بدانید که تقلب در تبلیغات موبایلی انواع مختلفی دارد و معمولا کلاهبردان یک ترکیب هوشمندانه از چند روش را به کار می‌گیرند تا ردیابی و شناسایی خود را برای متخصصان غیرممکن کنند. ما انواع مختلفی از تقلب در تبلیغات موبایلی را در قسمت زیر معرفی کرده‌ایم.

تزریق کلیک یا Click Injection

یکی از انواع تقلب‌های در بستر موبایل، تزریق کلیک یا click injection است. همانطور که می‌دانید، یکی از مهم‌ترین مشخصه‌ها در تبلیغات موبایلی، امر «نصب» است. در روش تقلب پیشرفته «تزریق کلیک»، فرد متقلب راهی پیدا می‌کند تا کلیک‌های جعلی منتهی به نصب بیشتری را ایجاد کند. فرد در این روش با استفاده از یک بدافزار یا با دسترسی به یک اپ پربازدید، پلتفرم اتریبیوشن را طوری به اشتباه می‌اندازد که نصب‌ها (کلیلک‌های نهایی) بیشتری را برای یک اپ محاسبه کند. برای ردیابی این نوع از تقلب، به یک ترکر قوی نیاز دارید که از روش‌های نوین برای تشخیص آن استفاده می‌کند؛ وگرنه ترکرهای قدیمی ممکن است آنقدرها هم در ردیابی این نوع تقلب موفق نباشند.

مزرعه دستگاه یا Device Farm

یکی از جالب‌ترین و هوشمندانه‌ترین تقلب‌ها در بستر موبایل، روش مزرعه دستگاه یا device farm است. در این روش، فرد متقلب با خریدن صدها یا هزاران دستگاه هوشمند و قرار دادن آن‌ها در قفسه‌هایی کنار هم کار خود را شروع می‌کند. این دستگاه‌های متعدد با وصل شدن به اینترنت و برق توانایی فانکشن کردن دارند و به صورت بیست‌وچهار ساعته و با اتصال به یک نرم‌افزاری مرکزی هدایت‌کننده، برای فرد متقلب درآمد می‌سازند. نرم‌افزار مرکزی می‌تواند تمامی این دستگاه‌ها را به گونه‌ای کنترل کند که نصب اپلیکیشن، کلیک روی تبلیغات و باز کردن اپ در همه آن‌ها ممکن و انجام شود. توجه کنید که با اینکه نصب و کلیک در یک دستگاه هوشمند واقعی انجام می‌شود، اما یک کاربر (انسان) واقعی پشت این دستگاه‌ها ننشسته است و کار با نرم‌افزار جلو می‌رود. همچنین، نرم‌افزار مرکزی این دستگاه‌ها می‌تواند با یک کدنویسی، اپ‌ها را باز کند و در آن فعالیت ثبت کند تا آن را یک کاربر واقعی جلوه دهد. در این روش، فرد گویی واقعا یک مزرعه تشکیل‌شده از دستگاه‌ها را صاحب است که به عنوان کاربر عمل می‌کنند!

انباشت تبلیغات یا Ad Stacking

یکی دیگر از این روش‌ها انباشت تبلیغات بر روی هم یا ad stacking است. در این روش، چندین تبلیغ پشت یک تبلیغ قرار داده می‌شود (پنهان می‌‌شود) تا فقط همان تبلیغ به کاربر نمایش داده شود. این تقلب با نام Impression stacking نیز شناخته می‌شود چرا که تقلب درواقع در ارائه تعداد ایمپرشن‌ها صورت می‌گیرد. کاربر در این روش، هیچگاه از وجود این تبلیغ‌ها باخبر نمی‌شود و تبلیغات تا همیشه برای او پنهان است. این در حالی است که هر بار بازدید، به عنوان یک ایمپرشن برای تبلیغات ثبت می‌شود که ایمپرشنی بدون نتیجه و غیرواقعی است.

نصب اپلیکیشن یا SDK Spoofing

تقلب SDK Spoofing با نام replay attacks یکی از روش‌های تقلب موبایلی است. در این روش فرآیند تقلب در کدگذاری برنامه رخ می‌دهد. به زبان ساده، فرد متقلب در این روش با باز کردن پیوند میان رابط ردیاب و سرور، نصب غیراستاندارد را ممکن می‌کند. این نصب‌ها، همانطور که در روش‌های دیگر هم مشاهده کردید، به ظاهر واقعی به نظر می‌رسند اما در واقعیت نصبی صورت نگرفته است.

تقلب Click Capping

تقلب click capping درواقع همان روش ثبت «کلیک تقلبی» در نصب است. این تقلب هم می‌تواند هم توسط اپلیکیشن‌ها و هم توسط سایت‌ها انجام شود. گاهی اوقات نصب ارگانیک اپلیکیشن‌ها نمی‌تواند به هیچ کلیکی متصل شود؛ در این زمان می‌توان گفت که یک کلیک تقلبی رخ داده است. به عبارت ساده‌تر، فرد متقلب در این روش اقدام به ارسال حجم گسترده‌ای از کلیک می‌نماید تا بتواند با یک نرخ قابل توجه، نصب‌های ارگانیک را تبدیل به نصب غیرارگانیک کند. در نتیجه چنین عملی، صاحب اپلیکیشن مجبور می‌شود به ازای نصب‌های ارگانیک خود نیز به شبکه تبلیغاتی پول پرداخت کند. عملا در این سبک تقلب، نصب‌های ارگانیک توسط فرد متقلب دزدیده می‌شود. این روش یکی از رایج‌ترین تقلب در تبلیغات موبایلی محسوب می‌شود.

آی‌پی ناشناس یا Anonymous IP

تقلب آی‌پی ناشناس هم مبتنی بر شبیه‌سازی نصب انجام می‌شود. در این روش، هیچ نصب واقعی‌ای برای اپلیکیشن صورت نمی‌گیرد، بلکه فرد متقلب با استفاده از فیلترشکن‌های مختلف یا IPهای مراکز داده، نصب را برای اپ شبیه‌سازی می‌کند. ترکرهای پیشرفته و به‌روز به‌راحتی می‌توانند با ردیابی IP ناشناس فرد و وی‌پی‌ان او، این تقلب را شناسایی و متوقف کنند. البته توجه داشته باشید که در ایران به دلیل استفاده روزمره از وی‌پی‌ان‌ها، این فرآیند سختی‌های خودش را دارد. این را هم باید اضافه کنیم که یکی از الگوریتم‌های رایج در صنعت موبایل مارکتینگ، تقلب‌ آی پی مشکوک است.

این‌ها چند مورد از روش‌های تقلب در تبلیغات موبایلی بودند که در ایران و جهان و در بستر موبایل انجام می‌شوند.

تقلب در تبلیغات در کشور ایران

همانطور که گفتیم، ایران از ماجرای تقلب در تبلیغات مستثنی نیست و چه در بستر وب و چه در بستر موبایل، می‌توان نمونه‌های بارزی از آن را دید. ترکر ادتریس یک پلتفرم اتریبیشون و آنالیتیکس اپلیکیشن است و برای اولین بار داده‌هایی در این خصوص منتشر کرده است. طبق این داده‌ها، حتی می‌توان درباره محبوب‌ترین روش‌های تقلب در سال 1400 در ایران نیز سخن گفت.

همانطور که در نمودار بالا می‌بینید، متقلبان تبلیغات موبایلی در سال 1400 بسیار فعال بوده‌اند. این آمار به ما می‌گوید:

• 48.21 درصد تقلب‌ها از روش مزرعه دستگاه (Device Farm)
• 27.42 درصد تقلب‌ها از روش Click Capping
• 19.79 درصد تقلب‌ها از روش SDK Signature
• 4.59 درصد تقلب‌ها از روش تزریق لینک (Click Injection) انجام شده‌اند.

ادتریس یکی از سرویس‌های هوشمند ایرانی برای جلوگیری از هدررفت بودجه و تشخیص تقلب‌ها در حوزه تبلیغات است.