تضمین امنیت دارایی‌ مزیت رقابتی صرافی ارز دیجیتال «تبدیل»

در این گزارش به مصاحبه با مسعود ملک محمدی، بنیان‌گذار و مدیرعامل صرافی ارز دیجیتال تبدیل می‌پردازیم. سؤالاتی درباره حوزه ارزهای دیجیتال و همچنین امکانات، امنیت و زیرساخت‌های صرافی تبدیل مطرح شده‌ است که در ادامه پاسخ آقای ملک محمدی به هرکدام از این سؤالات را مشاهده می‌کنید. همراه ما باشید.

لطفاً خودتان و تبدیل را معرفی کنید.

سلام من مسعود ملک محمدی هستم. بنیان‌گذار و مدیرعامل صرافی ارز دیجیتال تبدیل. تبدیل یک پلتفرم معامله‌گری است که کاربران می‌توانند روی آن ارزهای دیجیتال را با تومن و سایر ارزها خرید و فروش کنند. 

به نظر شما چرا افراد باید به‌سراغ ارزهای دیجیتال بروند؟

به نظر من بایدی در کار نیست، ولی اصولاً تکنولوژی بلاکچین یکی از تکنولوژی‌هایی است که آینده خیلی از صنعت‌ها را در بستر خود تعیین خواهد کرد و برای این‌که افراد بسیاری از یک پدیده که آینده خیلی از صنعت‌ها را در بر می‌گیرد دور نمانند بهتر است که با این تکنولوژی آشنا باشند؛ این جواب تکنیکال من به این سؤال است‌. 

در کنار این مسئله، تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال یک‌سری امکانات را فراهم آورده‌اند که استفاده از این امکانات می‌تواند به کاربران یک‌سری دسترسی‌ها بدهد. می‌تواند به کاربران این دسترسی را بدهد که ارزش دلاری سرمایه خود را حفظ کنند، پول خود را در مکان امنی که خودشان بر آن نظارت دارند نگهداری کنند و بتوانند حتی برای خود سود بسازند.

پس یک طرف بعد تکنولوژیک است، که این پدیده‌ای است که از نظر من آینده بسیاری از صنایع را در بر می‌گیرد. بنابراین، افراد بهتر است کم‌کم با آن آشنا شوند؛ همان‌طور که یک روزی اینترنت و تلفن هوشمند آمد و از طرفی هم یک سری اپلیکیشن‌ها ایجاد شدند که امروزه می‌توانند به خیلی از آدم‌ها کمک کند.

به نظر شما چه سطحی از دانش برای ورود به بازار ارز دیجیتال نیاز است؟

برای این‌که بتوانیم به هر حوزه جدیدی ورود کنیم، باید از کلیت آن حوزه آگاهی داشته باشیم. ولی این‌که در چه سطحی می‌خواهیم وارد آن حوزه شویم و چقدر و به چه شکل از امکانات آن حوزه استفاده کنیم، تعیین می‌کند که چقدر باید در آن زمینه دانش داشته باشیم.

مثلاً، همه هرروز از کامپیوتر و تلفن همراه استفاده می‌کنیم، ولی نمی‌دانیم در تلفن همراه یا کامپیوتر چه اتفاقاتی می‌افتد، اما می‌دانیم که چطور از آن‌ها به‌عنوان یک ابزار برای این‌که نیاز خود را رفع کنیم استفاده بکنیم. در کنار آن، خیلی از افراد مهندس کامپیوترند یا در زمینه‌ی تلفن همراه برنامه‌نویس یا مهندس هستند. این افراد برای آن‌که بتوانند نیاز خود را به‌طور مؤثر رفع کنند باید در این مسائل خیلی عمیق شوند. 

همچنین ارزهای دیجیتال یا بلاکچین که ارزهای دیجیتال نیز روی تکنولوژی بلاکچین سوار هستند، به همین شکل است. می‌توانیم با سطح دانش خیلی کم از کاربردهایش استفاده کنیم، ولی اگر بخواهیم به‌عنوان یک زمینه تخصصی به آن بپردازیم، باید وقت خیلی بیشتری بگذاریم و خیلی عمیق‌تر بشویم. این موضوع مرز مشخصی هم ندارد که بگویم این دو کجا از هم جدا می‌شوند. می‌توانیم با دانش خیلی ساده و کم، وارد این حوزه شویم و بر اساس نیاز خود انتخاب کنیم که چقدر باید در آن عمیق شویم.

آیا کاربر در هر زمانی که اقدام کند می‌تواند از دارایی خود برداشت تومانی داشته باشد؟

پلتفرم معامله‌گری یا صرافی ارز دیجیتال در حقیقت حکم یک صندوق امانت را دارد. یعنی چه؟ یعنی کاربران برای معامله دارایی خود را به این پلتفرم منتقل می‌کنند، اقدام به خرید و فروش می‌کنند و دارایی کاربر همیشه نزد آن پلتفرم امانت است. این مانند صندوق امانت در بانک است؛ به این معنی که کاربر هر لحظه که اراده کند باید بتواند دارایی خود را برداشت کند، خواه به‌صورت ریالی، خواه به‌صورت ارز دیجیتال‌. 

حال ممکن است به دلیل آن‌که تکنولوژی در این فضا درگیر است، بعضی اوقات چالش‌های تکنولوژیک به‌وجود بیاید که لحظاتی این فرایند آنی را با چالش روبه‌رو کند، ولی تمام تلاش و هدف ما آن است که کاربران بتوانند به‌صورت آنی و در هر ساعت از شبانه‌روز، چه ریال و چه ارز دیجیتال خود را بدون هیچ مشکلی برداشت کنند.

آیا مالیاتی بر دارایی کاربر اخذ می‌شود؟

برای این‌که مالیاتی از دارایی اخذ کنیم باید برای آن حوزه، قانون مالیاتی وجود داشته باشد. در حال حاضر، در زمینه‌ی مالیات ارزهای دیجیتال هیچ قانون مشخصی تدوین نشده است، بنابراین، مالیاتی هم از دارایی کاربران کسر نمی‌شود. فقط خود صرافی برای درآمد خود مالیات بر ارزش افزوده یا بر درآمد پرداخت می‌کند که از سمت خود صرافی است نه از سمت کاربران. 

آیا سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی و دیگر نهادهای قانون‌گذار در حوزه مالی، بر صرافی تبدیل هم اعمال می‌شود؟

جواب ساده، بله است. بانک مرکزی و سایر نهادهای پولی و بانکی کشور عموماً ‌آن‌جایی که ریال است اقدام به قانون‌گذاری می‌کنند. از آن‌جایی‌که یک سر معاملات صرافی تبدیل هم معاملات ریالی است، یعنی قسمت برداشت و واریز ریالی وجود دارد، محدودیت‌هایی که بابت واریز و برداشت یا مسائل مربوط به پول‌شویی وجود دارد، به صرافی تبدیل اعمال می‌شود.

اما از آن‌جایی‌که درزمینه بلاکچین و ارزهای دیجیتال هیچ قانون‌گذاری شفافی انجام نشده است، طبیعتاً محدودیت خاصی به تبدیل اعمال نمی‌شود. یک یا دو قانون‌گذاری کلی وجود دارد، مثلاً این صرافی حق ندارد ارز دیجیتال خود را ایجاد کند که خب ما هم تابع همین قانون و مقررات پیش می‌رویم. 

• قیمت‌ها در بازارهای معاملاتی تبدیل، تا چه حد نزدیک به بازارهای صرافی‌های جهانی‌ هستند؟

برای پاسخ به این سؤال اول باید با مکانیزم قیمت‌گذاری آشنا شویم. دو نوع صرافی داریم. صرافی‌های OTC که خیلی شبیه به صرافی‌های سنتی هستند؛ به این صورت که شما به سایت آن صرافی یا پلتفرم مراجعه می‌کنید و سایت آن پلتفرم در هر لحظه به شما قیمت خرید و فروش را اعلام می‌کند. در حقیقت شما یک‌ سر معامله هستید و سر دیگر معامله، سایت آن صرافی یا پلتفرم است. نمی‌توانید به قیمت دلخواه سفارش‌گذاری کنید بلکه باید به قیمتی که سایت تعیین می‌کندخرید و فروش کنید.

نسل بعدی فضاهای معامله‌گری، پلتفرم‌های معاملاتی هستند که به بورس شباهت دارند. یعنی یک‌سری خریدار و فروشنده هستند و پلتفرم فقط یک بستر تکنولوژیک است که خریدار را به فروشنده وصل می‌کند و خود به‌صورت مستقیم درگیر فرآیند قیمت‌گذاری نمی‌شود و قیمت را عرضه و تقاضای فروشندگان و خریداران تعیین می‌کنند. 

بنابراین، شیوه‌ای که قیمت در صرافی تبدیل تعیین می‌شود، در حقیقت همان شیوه عرضه و تقاضا است‌؛ یعنی خریدار و فروشنده با یک‌دیگر در هر لحظه و در یک تعادل اقدام به خرید و فروش می‌کنند. در حال حاضر، در زمینه‌ی ارز دیجیتال هم چیزی به اسم یک بازار جهانی نداریم.

هر صرافی هسته معامله‌گری و کاربران خود را دارد و آن کاربران با عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کنند. حال اگر فرضاً چند صرافی بزرگ دنیا را معادل بازار جهانی قرار دهیم، به‌تبع چون تعداد کاربران و حجم معاملات آن‌ها بیشتر است، سرعت تعیین قیمت به‌صورت عرضه و تقاضا خیلی بالاتر از صرافی‌های داخلی است و اگر به هر دلیلی یک فاصله قیمتی بین صرافی خارجی و داخلی به‌وجود بیاید، که به این حالت فرصت آربیتراژ می‌گویند کاربران می‌توانند از صرافی خارجی خریداری کنند و در پلتفرم ما بفروشند، یا در پلتفرم ما خریداری کنند و در پلتفرم خارجی بفروشند‌. این امر همچنان باعث می‌شود که قیمت‌ها به تعادل برسند. پس اگر بخواهم به‌صورت ساده پاسخ بدهم، قیمت‌ها در همه‌جای دنیا تابع همان قیمت‌های جهانی یا صرافی‌های اصلی دنیا هستند، اما به هر دلیلی ممکن است کاربران سفارشات خود را با تأخیر به‌روزرسانی کنند.

مثلاً فرض کنید قیمت در صرافی بایننس شروع به رشد یا نزول می‌کند، این موضوع در صرافی‌های داخلی از جمله تبدیل هم با تأخیر اعمال خواهد شد، چرا که کاربر می‌بیند قیمت به یک جهتی می‌رود و سفارش خرید خود را لغو می‌کند و با قیمت جدید سفارش‌گذاری می‌کند، به همین دلیل همیشه به فاصله سرعت عمل کاربران برای به‌روز کردن سفارش‌های خود ممکن است تأخیری بین به‌روزرسانی یا نزدیک شدن آنی قیمت‌های داخلی و خارجی باشد اما قیمت‌ها عموماً بسیار به هم نزدیک هستند.

• آیا تبدیل در نحوه انجام معاملات توسط کاربر دخالتی دارد؟

تبدیل هیچ دخالتی در اجرای معاملات نمی‌کند. هر کاربری به هر قیمتی که بخواهد می‌تواند سفارش بگذارد و وقتی کاربری دیگر حاضر باشد آن سر معامله با این قیمت بنشیند، آن معامله انجام می‌شود. یعنی شما دوست دارید به یک قیمتی سفارش خرید بگذارید و یک کاربر دیگر هم به‌عنوان فروشنده قبول می‌کند و دارایی خود را به همان قیمت در پلتفرم به فروش می‌گذارد و این معامله انجام می‌شود.

اما تبدیل اقداماتی انجام می‌دهد که سلامت بازار حفظ شود‌‌. درست است که پلتفرم معاملاتی توسط عرضه و تقاضا و کاربران، مدیریت و قیمت‌گذاری می‌شود، ولی به هر دلیلی ممکن است یک سر این پلتفرم در لحظاتی نتواند نیاز طرف دیگر پلتفرم را برطرف کند.

یعنی ممکن است در لحظاتی که مثلاً قیمت در حال رشد است، تعداد خریداران زیاد باشد اما فروشنده‌‌ای نباشد‌، چرا که دارایی در حال رشد است و چرا کسی اقدام به فروش کند؟ یا برعکس، در لحظاتی که قیمت در حال ریزش است، قسمت فروش شلوغ خواهد بود و قسمت خرید کسی نیست. چون ‌می‌گویند که قیمت در حال حاضر ریزش می‌کند و چرا خریداری کنیم؟

یک‌سری استانداردها در دنیا وجود دارد، چه در صرافی‌های خارجی و چه در بازارهایی مثل بورس که این استانداردها سلامت آن جدول سفارشات (Order book) را تعیین می‌کنند و اگر به هر دلیلی این تعادل برقرار نباشد، مکانیزمی به اسم بازارگردانی وجود دارد. این مکانیزم به این صورت است که یک شخص ثالث (Third party) در نقش بازارگردان ظاهر می‌شود و مثل یک کاربر سفارش‌های خرید و فروش در بازار قرار می‌دهد تا تعادل برقرار شود‌.

صرافی تبدیل نیز همواره به‌صورت ۲۴ ساعته سلامت بازارهای خود را رصد می‌کند و اگر به هر دلیلی آن تعادل بین عرضه و تقاضا برقرار نباشد، از طریق سفارش‌گذاری در سمت خرید و فروش همواره شرایطی را فراهم می‌کند که اگر هر کاربری خواست اقدام به فروش کند، سفارش خرید برایش وجود داشته باشد و اگر هر کاربری به هر دلیلی بخواهد خریداری کند، در سمت دیگر بازار سفارش فروش برای آن وجود داشته باشد. 

• احتمالاً مهم‌ترین دغدغه هر معامله‌گر و سرمایه‌گذار آن است که دارایی حفظ شود، راهکار تبدیل برای جلوگیری از سرقت دارایی کاربران چیست؟

در حقیقت، رکن اول هر صرافی ارز دیجیتال یا پلتفرم معاملاتی، امنیت دارایی کاربران است‌. اولین روزی که اقدام به توسعه این سایت کردیم و زیرساخت‌ها و معماری فنی تبدیل را ایجاد کردیم، وقت زیادی را صرف پویش و توسعه آن کردیم و این هم صنعتی است که انتها ندارد، یعنی هرروز در حال پیشرفت است و از طرفی دیگر اگر بخواهید امنیت یک حوزه را تأمین کنید، این هم ته ندارد. می‌توانید امنیت را نسبت به سطح ۱ تأمین کنید یا نسبت به سطح ۳. 

خلاصه کلام آن است که امنیت دارایی کاربران اولویت یک ما است. تبدیل تیم امنیتی داخلی دارد و در کنار آن از به‌روزترین شیوه‌های امنیتی حفظ دارایی کاربران استفاده می‌کند. بخش اعظم دارایی کاربران در کیف پول سرد نگهداری می‌شود که امکان دسترسی به آن وجود ندارد. از طرفی هم بخش اندکی از دارایی کاربران در کیف‌ پول‌های گرم نگهداری می‌شود تا بتوان واریز و برداشت آنی انجام داد.

برای آن‌که بازارگردانی با کیفیت بالا انجام شود نیز پروتکل‌های امنیتی وجود دارند. در فضای تکنولوژیکی اجازه همه واریز و برداشت‌ها توسط سیستم‌هایی با قابلیت چند امضایی (Multi-sig) صادر می‌شود. هیچ‌کس به‌صورت شخصی از تیم داخلی تبدیل این امکان را ندارد که دستی به صرافی ببرد و به دارایی کاربران دسترسی پیدا کند. 

• در دو سال اخیر شاهد اتفاقات تلخی در حوزه ارز دیجیتال در ایران بودیم، مثل ماجرای صرافی کریپتولند یا پایان فعالیت صرافی کوینیک مارکت که مورد دوم اخیرا اتفاق افتاد. حتی در عرصه جهانی هم شاهد ورشکستگی صرافی FTX و پس‌لرزه‌های آن بودیم. تحلیل شما درباره این وقایع چیست؟ این اتفاقات چه تأثیری بر معامله‌گران، مخصوصاً معامله‌گران ایرانی گذاشته است؟

از آنجا‌یی‌که این صنعت جوان است، انتظار می‌رود که اتفاقات پیش‌بینی‌نشده زیادی در آن رخ دهد. اصولاً هر صنعتی بر اساس تعداد اتفاق‌های پیش‌بینی‌نشده که در آن رخ می‌دهد، کم‌کم به یک بلوغی می‌رسد. این اتفاقات پیش‌بینی‌نشده قطعاً روی شیوه تصمیم‌گیری و دیدگاه کاربران تأثیر می‌گذارد و به نوبه خود بخشی از فرآیند بلوغ است.

کاری که ما از روز اول بر آن تمرکز کردیم این بود که تک‌تک این اتفاقات را رصد کنیم، از آن‌ها درس بگیریم، خود را جای‌ کاربران بگذاریم و سعی کنیم به دغدغه کاربران از زاویه آن نگرانی‌ پاسخ دهیم. اتفاقاتی هم که از آن‌ها نام بردید، مثل صرافی کریپتولند که در قدم اول ارز غیرقانونی بریج را ایجاد کرده بود و در مرحله بعد هم دارایی کاربران را مسدود کرد، یا ورشکستگی صرافی FTX به این دلیل که سیستم حسابداری باکیفیتی نداشت و برای مسائل روزانه صرافی از دارایی کاربران استفاده کرده بود، یا ماجرای صرافی کوینیک که به دلیل محدودیت‌ها و فشارهایی که از لحاظ زیرساختی در این سیستم وجود داشت اقدام به تعطیلی پلتفرم همتا به همتای خود کرد، همه برای ما درس‌های مختلفی داشت.

از همان روز اول یکی از قوانین و پروتکل‌هایی که در کدهایمان هم وجود دارد این است که به‌هیچ‌وجه نتوانیم به دارایی کاربران دست ببریم یا از آن‌ها برای مسائل روزمره صرافی استفاده کنیم. این باعث می‌شود هر لحظه‌ که کاربر بخواهد دارایی خود را برداشت کند، همیشه معادل و یا بیشتر از دارایی کاربران موجودی داریم، چون به‌هرحال صندوق ذخیره خودمان هم در کنار آن وجود دارد.

همچنین مشکلاتی که برای مسائل زیرساختی مثل اینترنت یا سیستم‌های زیرساختی که باعث می‌شوند صرافی سرپا بماند، برای سایر صرافی‌ها پیش می‌آید، همواره سعی کرده‌ایم که با چند لایه هم سیستم‌های بک آپ و هم برنامه‌های جایگزین کمک کنیم که سایت همیشه بالا باشد و کاربران به‌راحتی به سایت دسترسی داشته باشند. 

در کنار این، اعتبار یک صرافی به میزان اعتمادی بستگی دارد که می‌تواند در میان کاربران ایجاد کند. اعتماد کاربران سرمایه اول و آخر یک صرافی است. سعی می‌کنیم با اقداماتی که شاید اصلاً به چشم کاربر نیاید، یا با اقداماتی که کاربر مشاهده می‌کند این اعتماد را بین خود کاربران ایجاد کنیم؛ مثل ایجاد سرویس‌های امنیتی ازجمله فعال‌سازی گوگل آثنتیکیتور یا نگهداری دارایی‌ها در کیف پول‌های سرد و یا از طریق پشتیبانی ۲۴ ساعته که اگر هم مشکلی برای کاربران پیش بیاید از آن‌ها حمایت کنیم.

• چه آینده‌ای را برای تبدیل مدنظر دارید؟

هدف ما از روز اولی که کار را شروع کردیم، این بود که بتوانیم با فراهم کردن زیرساخت‌های تکنولوژیک در زمینه‌های مالی انسان‌ها را توانمند کنیم و در این راستا هرروز به دنبال استفاده از تکنولوژی‌ها و امکانات مالی هستیم که به کاربران این دسترسی را می‌دهد که بتوانند دنیای خود را گسترده‌تر کنند.

ما فعالیت خود را با این مسئله شروع کردیم که به کاربرانی که در زمینه‌ی مالی تخصص دارند زیرساخت می‌دهیم، یعنی چه؟ یعنی شما یک کاربر متخصص هستید و می‌دانید چه زمانی باید ارز دیجیتال خریداری کنید ولی سرویسی که بتوانید ارز دیجیتال را با کیفیت از آن خریداری کنید وجود نداشت. ما این هدف‌گذاری را کردیم که به این دسته از کاربران زیرساخت بدهیم.

پلتفرم معاملاتی تبدیل در حقیقت یکی از راه‌هایی است که به این نیاز پاسخ داد. دسته دیگر کاربران افرادی هستند که تخصص ندارند، ولی دوست دارند ارزش دارایی خود را حفظ کنند و پس‌اندازشان رشد کند‌. تعهد و قول ما این بود که به این کاربران سرویس بدهیم. مثلاً صندوق‌های سرمایه‌گذاری که بر پایه الگوریتمیک تریدینگ کار می‌کنند در اختیارشان قرار دهیم که بتوانند در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند و دارایی خود را رشد بدهند‌.

همچنین امکانات معاملاتی در اختیار آن‌ها قرار بدهیم که بتوانند از توانایی و تخصص افراد متخصص استفاده کنند، مثل امکان کپی تریدینگ، پورتفولیو شیرینگ و ربات معامله‌گر که به شما اجازه می‌دهد سرمایه‌گذاری خود را به فردی متخصص وصل کنید و زمانی‌که آن شخص هر معامله یا سیگنالی را برای خود ایجاد می‌کند، برای شما نیز اجرا شود.

نهایتاً، پلتفرم معاملاتی تبدیل در حال حاضر یکی از راه‌هایی است که ما برای پاسخ‌گویی به مسئله توانمند‌سازی مالی افراد از طریق تکنولوژی ایجاد کرده‌ایم. در آینده به‌دنبال این هستیم که بتوانیم سایر زیرساخت‌های مالی و نرم‌افزارها و کارکرد‌های بلاکچین را به کاربران ارائه دهیم. این موارد کاربران را قادر می‌سازد تا بخشی از نیاز خود در جهت حفظ و نگهداری دارایی و افزایش پس‌انداز را برطرف کنند.