API و اکوسیستم دیجیتال | چطور APIها به رشد کسب‌وکارها کمک می‌کنند؟

در دنیای واقعی برای این که دو نفر بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند باید زبان یکدیگر را بلد باشند یا از یک واسطه برای ترجمه جلمات خود استفاده کنند. در دنیای ماشین‌ها و نرم‌افزارها نیز این قانون برقرار است و واسطه‌ای که وظیفه ترجمه زبان ماشین‌ها و نرم‌افزارها به یکدیگر را دارد، API است.

API مخفف عبارت واسط برنامه‌نویسی کاربردی (Application Programming Interface) بوده و در واقع مجموعه‌ای از تعاریف و پروتکل‌هایی است که امکان تعامل و تبادل داده‌ها بین دو یا چند نرم‌افزار یا سیستم را فراهم می‌کند. ورود APIها به عرصه توسعه نرم‌افزار باعث شد تا بسیاری از سرویس‌های آنلاین بتوانند با ارائه خدمات خود به سایر کسب‌و‌کارها و سازمان‌ها، فرایندهای توسعه را بهبود بخشیده و سرعت آن‌ها را افزایش دهند. به عبارت دیگر، APIها کسب‌و‌کارها را از اختراع دوباره چرخ بی‌نیاز کرده‌اند! بنابراین می‌توان گفت APIها انعطاف‌پذیری تیم‌های توسعه را به طرز چشمگیری بهبود بخشیده‌ و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا بر روی ویژگی‌های جدید و بهبود عملکرد برنامه خود تمرکز کنند.

APIها چطور کار می‌کنند؟

APIها مانند یک پل میان دو سیستم یا نرم‌افزار عمل می‌کنند. زمانی که برنامه نیاز به داده‌های خاصی دارد، درخواست آن را از طریق API به برنامه مشخص‌شده ارسال می‌کند و آن برنامه هم در صورت تایید درخواست، داده‌ها را از طریق API برای برنامه اول می‌فرستد. حال ممکن است این دو برنامه روی دو سامانه کاملا مجزا قرار داشته و در دو سوی کره خاکی باشند، یا هر دو روی یک گوشی هوشمند نصب شده باشند و از این طریق با هم ارتباط برقرار کنند.

API‌ها نحوه‌ یکپارچه‌سازی اجزای جدید یک برنامه را برای توسعه‌دهندگان ساده کرده و همچنین به همکاری تیم‌های کسب‌وکاری و ITکمک می‌کنند. در پاسخ به تغییر بازارهای دیجیتالی، یعنی بازاری که رقیب‌های جدید می‌توانند کل صنعت موجود را با یک برنامه‌ جدید تغییر دهند، نیازهای کسب‌وکاری نیز به سرعت در حال تغییر هستند. بنابراین برای حفظ رقابت، توسعه‌ سریع برنامه‌ها و به‌کار‌گیری سرویس‌های نوآورانه اهمیت زیادی دارد. توسعه‌ برنامه‌ Cloud-native، به افزایش سرعت توسعه کمک می‌کند که این امر مستلزم اتصال برنامه‌های مبتنی بر میکرو‌سرویس‌ از طریق API‌ها است. با استفاده از APIها می‌توانید برنامه‌های Cloud-native و زیرساخت‌های داخلی را به هم متصل کنید و داده‌های خود را با سایر مشتریان و کاربران بیرونی به اشتراک بگذارید. API‌های عمومی (public)، ارزش کسب‌وکاری منحصربه‌فردی دارند؛ زیرا، می‌توانند نحوه‌ ارتباط با شریکان و همچنین کسب درآمد بالقوه از داده‌ها را ساده‌تر کنند. مثلا API نقشه گوگل، نمونه‌ محبوبی از یک API عمومی به حساب می‌آید.

مثالی از کاربرد APIها در کسب‌وکار

به عنوان مثال، یک شرکت توزیع کتاب را تصور کنید. توزیع‌کننده‌ کتاب می‌تواند با توسعه‌ یک برنامه ابری، اجازه دهد تا کارکنان کتاب‌فروشی در دسترس بودن کتاب‌ها را با توزیع‌کننده بررسی کنند؛ اما، توسعه‌ کامل این برنامه ممکن است به هزینه‌ زیاد، پلتفرم خاص یا توسعه‌ طولانی‌مدت و نگهداری مداوم نیاز داشته باشد. اما در حالتی دیگر، توزیع‌کننده‌ کتاب می‌تواند از APIهای عمومی جهت بررسی میزان موجودی کتاب استفاده کند. این روش مزیت‌های زیادی دارد:

• دسترسی به داده‌ها از طریق API به کارکنان کتاب‌فروشی کمک می‌کند تا به اطلاعات مربوط به موجودی کتاب‌ها در مکان‌های مشخص دسترسی داشته باشند.
• توزیع‌کننده‌ کتاب نیز می‌تواند بدون تاثیرگذاری بر روند انجام برنامه، در سیستم‌های داخلی خود تغییراتی ایجاد کند.

با استفاده از API‌ عمومی، توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌هایی را برای توزیع‌کننده‌ کتاب، فروشنده‌ کتاب، خریدار کتاب یا دیگر اشخاص ثالث طراحی کنند تا امکان جستجو یا دسترسی به کتاب‌های موردنظر به راحتی فراهم شود. این امر می‌تواند باعث فروش بیشتر یا فرصت‌های کسب‌وکاری دیگر شود.

انواع APIها بر اساس نوع دسترسی

سه سیاست‌ اصلی برای انتشار APIها وجود دارد، این سیاست‌ها عبارتند از:

• API عمومی

دسترسی به این API برای عموم امکان‌پذیر است و به اشخاص ثالث این امکان را می‌دهد تا بتوانند برنامه‌های نوآورانه‌ای را توسعه دهند.

• API شبکه‌ همکار

این نوع API به صورت عمومی در دسترس نیست و تنها شرکای کسب‌وکاری خاصی می‌توانند از این نوع API استفاده کنند.

• API خصوصی

این API فقط برای استفاده‌ داخلی در یک شرکت (یا بهبود محصولات و خدمات درون‌سازمانی) می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین این امکان را فراهم می‌کند تا شرکت‌ها بتوانند کنترل بیشتری روی APIهای‌ خود داشته باشند.

وقتی APIهای شما در حالت عمومی یا شبکه‌ همکار باشند، می‌توانید:

• کانال‌های جدید درآمدی را ایجاد کنید یا کانال‌های درآمدی موجود را گسترش دهید.
• دسترسی به برند/نام تجاری خود را گسترش دهید.
• نوآوری باز یا بهبود بهره‌وری را از طریق توسعه و همکاری‌های بیرونی افزایش دهید.

همه این موارد خیلی خوب است، اما API‌ها چگونه می‌توانند همه‌ این کارها را انجام دهند؟

نقش API در کسب‌و‌کارها

بیایید به مثال شرکت توزیع‌ کتاب برگردیم!

فرض کنید یک توزیع‌کننده‌ کتاب، برنامه‌ای را طراحی کرده است تا به کمک آن افراد بتوانند کتاب‌های خود را به راحتی از قفسه‌های کتاب‌فروشی پیدا کنند. این تجربه‌ بهبودیافته، مشتریان زیادی را به سمت کتاب‌فروشی هدایت می‌کند و کانال درآمدی موجود را گسترش می‌دهد. حتی ممکن است یک شخص ثالث دیگر با توسعه‌ یک برنامه و استفاده از یک API عمومی، این امکان را به کاربران خود بدهد تا به جای خرید از کتاب‌فروشی، کتاب موردنظرشان را به طور مستقیم از توزیع‌کننده‌ کتاب خریداری کنند. این کار نیز می‌تواند کانال درآمدی جدیدی را برای توزیع‌کننده‌ کتاب ایجاد کند.

اشتراک‌گذاری API با شرکای کسب‌و‌کار یا به طور عمومی، می‌تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد. هر مشارکتی که در این زمینه داشته باشید، فرآیندهای بازاریابی شما به سرعت گسترش پیدا می‌کند. ایجاد یک فناوری مثل یک API عمومی برای استفاده‌ همه، توسعه‌دهندگان را ترغیب می‌کند تا اکوسیستمی از برنامه‌های مختلف را به کمک این API‌ها ایجاد کنند. در این حالت، بیشتر افراد از فناوری شما استفاده خواهند کرد و این کار یعنی افراد بیشتری تمایل خواهند داشت تا با شما همکاری داشته باشند.

تاریخچه‌ای مختصر از API‌ها

APIها اندکی پیش از رایانه‌های شخصی به وجود آمدند. در آن زمان، به طور معمول از API به عنوان کتابخانه‌ای برای سیستم‌عامل‌ها استفاده می‌شد. API‌ها به صورت محلی کار کرده و گاهی اوقات نیز پیام‌هایی را بین رایانه‌های اصلی منتقل می‌کردند. پس از گذشت نزدیک به ۳۰ سال، API‌ها از محیط محلی خود خارج شدند و در اوایل دهه ۲۰۰۰، به یک فناوری مهم برای ادغام سیستم‌ها از راه دور تبدیل شدند. اولین API به شکلی که امروز می‌شناسیم، در این زمان و توسط شرکت Salesforce معرفی شد.

ساختار APIها

APIهای وب معمولا برای دریافت پیام‌های خود از HTTP استفاده می‌کنند و پاسخ آن‌ها هم به صورتی ساختاریافته دریافت می‌شود. این پاسخ‌ها معمولا به صورت فایل XML یا JSON هستند. فایل‌های XML و JSON فرمت‌های محبوبی به حساب می‌آیند و داده‌ها را به شکلی ارائه می‌کنند که انجام تغییرات روی آن‌ها برای سایر برنامه‌ها نیز ساده باشد.

معماری APIها

از آن‌جایی که API‌ها در سرتاسر وب گسترش یافته‌اند، تلاش‌های متعددی انجام شده است تا طراحی و استفاده از آن‌ها ساده‌تر شده و در زمان کوتاه‌تری انجام شود.REST و SOAP دو استاندارد پرکاربرد در دنیای API هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

بررسی SOAP و REST

با گسترش APIهای وب، پروتکل‌هایی ایجاد شده‌اند تا به استانداردسازی تبادل داده‌ها کمک کنند. مثلا پروتکل دسترسی ساده به اشیا که اصطلاحا به آن SOAP می‌گویند. APIهایی که با SOAP طراحی شده‌اند، برای قالب پیام‌ خود از XML و برای دریافت درخواست‌ها از HTTP یا SMTP استفاده می‌کنند. SOAP باعث می‌شود تا برنامه‌هایی که در محیط‌های مختلف اجرا می‌شوند یا به زبان‌های مختلف نوشته می‌شوند، اطلاعات را راحت‌تر به اشتراک بگذراند.

REST یکی از معماری‌های API و مخفف عبارت Representational State Transfer است. APIهای وبی که به معماری REST پایبند هستند، APIهای RESTful نامیده می‌شوند. REST یک تفاوت اساسی با SOAP دارد: SOAP یک پروتکل است، در حالی که REST یک سبک معماری در نظر گرفته می‌شود. این یعنی استاندارد رسمی خاصی برای APIهای وب RESTful وجود ندارد.

بازیگر تازه عرصه API

یکی دیگر از استانداردهای نوظهور در عرصه API، استاندارد GraphQL است. GraphQL یک زبان کوئری‌نویسی و runtime سمت سرور است که جایگزینی برای REST به شمار می‌رود. GraphQL دقیقا همان داده‌هایی را که توسط کلاینت درخواست می‌‌‌شود، در اختیار کلاینت قرار می‌دهد. GraphQL به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا درخواست‌هایی ایجاد کنند که داده‌ها را از چندین منبع در یک تعامل API دریافت می‌کنند.

APIها در اکوسیستم دیجیتال ایران

اکوسیستم دیجیتال کشور ما در سال‌های گذشته شاهد تغییر و تحول‌های بسیاری بوده و در حال حاضر به بلوغ خوبی رسیده است. هم‌زمان با رشد و توسعه این اکوسیستم و شروع به کار استارتاپ‌های بزرگ و کوچک، استفاده از APIها نیز به مرور رشد پیدا کرد. اقتصاد API نیز کم‌کم در دل فضای دیجیتال شکل گرفت و پلتفرم‌های عرضه API جای خود را در اکوسیستم باز کردند.

بازارچه‌های API و دریچه‌ای تازه به دنیای خدمات دیجیتال

بازارچه‌های API و خدمات دیجیتال بدون شک نقش مهمی در این پویایی اقتصاد API و اکوسیستم دیجیتال  ایفا کرده‌اند. این بازارچه‌ها در واقع یک پلتفرم دوسویه هستند که عرضه‌کنندگان API (شامل سازمان، شرکت‌ها و یا اشخاص) را به کسب‌و‌کارهای متقاضی متصل می‌کنند. به این ترتیب عرضه‌کنندگان می‌توانند با هزینه و زحمت کمتر محصولات خود را بازاریابی کنند و دریافت‌کنندگان نیز می‌توانند تمام APIهای مورد نیاز خود را از یک مکان و بدون نیاز به طی کردن روندهای معمول دریافت کنند.

این روزها دیگر کمتر کسب‌و‌کار دیجیتالی را می‌توان یافت که به نوعی از خدمات و مزایای API بهره نبرد. در حال حاضر یکی از مراحل اصلی پیش از آغاز یک کسب‌و‌کار دیجیتال، جستجو و تحقیق در مورد APIهای مورد نیاز و برآورد هزینه‌های آن‌ها است. بازارچه‌های APIبا قرار دادن مستندات خود در وبسایت‌ها و ارائه خدمات مشاوره، این نیاز کسب‌و‌کارها را نیز برطرف کرده و آن‌ها ار از ساعت‌ها جستجو در اینترنت و صحبت با ارائه‌کنندگان مختلف بی‌نیاز کرده‌اند.

API و آینده صنعت دیجیتال

در حال حاضر بخش بزرگی از سرویس‌هایی که ما هر روز استفاده می‌کنیم، توسط APIها اداره می‌شوند. هر روز میلیون‌ها و یا حتی میلیاردها درخواست و پاسخ در بسترAPI رد و بدل می‌شود و زندگی روزمره به قدری به آن‌ها وابسته شده که دیگر تصور دنیایی بدون API غیرممکن به نظر می‌رسد. شما در طول روز از لحظه‌ای که گوشی خود را برای بررسی وضعیت آب‌‌و‌هوا نگاه می کنید تا زمانی که برای برگشت به خانه تاکسی اینترنتی می‌گیرید و یا از طریق اپلیکیشن غذا سفارش می‌دهید، به طور مداوم از APIهای مختلف بهره می‌برید. با توجه به رشد روزافزون سنعت دیجیتال، انتظار می‌رود نقش APIها در آن هر روز بیش از پیش شده و ما نیز بیشتر از قبل به خدمات APIها وابسته می‌شویم.

این موضوع چشم‌انداز حوزه API را برای ارائه‌دهندگان و کسب‌و‌کارهای دریافت‌کننده بسیار روشن می‌کند. نگاهی به آمارهای سایت‌هایی نظیر Postman و Salesforce نشان می‌دهد که روند تولید و استفاده از API هر سال رو به رشد بوده و اقتصاد آن نیز بسیار بزرگتر شده است.

بنابراین چه برای دریافت‌کنندگان و چه برای ارائه‌دهندگان API، این روزها و سال‌های آینده زمان مناسبی برای ورود به عرصه API بهره بردن از مزایای آن است.

پادیوم به عنوان یکی از بازارچه‌های API کشور برای توسعه گردش آزاد اطلاعات و رشد بازارچه‌های API،‌ تجربه‌های خود برای راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار عرضه API را در قالب یک هندبوک ارائه داده است. این هندبوک با عنوان ره‌نگاشت پادیوم برای راهبری پروژه‌های عرضه API به صورت رایگان در دسترس همه قرار دارد.