تبلیغات دیجیتال ایران در سال جدید به چه سمت‌وسویی می‌رود؟ از زبان مدیران عامل پلتفرم‌ها

سال ۱۴۰۲ به‌نوعی سالی بود که ‌می‌توان گفت صنعت تبلیغات دیجیتال کشور پس از رخداد‌های سال ۱۴۰۱ تا حدی قوای خود را باز یافت. هرچند که در این سال نیز فعالین تبلیغات دیجیتال کشور همچنان با چالش‌های موجود قبلی و حتی جدیدی مواجه شدند.

به‌واسطه اهمیت رخدادهای سال ۱۴۰۲، دی‌ام برد با مدیران کسب‌وکارها و بازیگران اصلی صنعت تبلیغات دیجیتال کشور گفت‌وگویی داشته تا به بررسی وضعیت تبلیغات دیجیتال در این سال بپردازد و چشم‌اندازی که از سال ۱۴۰۳ وجود دارد را ترسیم کند.

در این گزارش با محمد ولی‌پور (قائم‌مقام صباویژن و معاونت تجاری صباایده)، مهدی فروغی (مدیرعامل یکتانت)، منوچهر صدری (مدیر اجرایی تپسل) و مزدک پاکزاد (مدیرعامل اسمارتک) گفتگو کردیم تا نظر آنها را در خصوص موارد زیر جویا شویم:

• ارزیابی وضعیت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ بر اساس بودجه تزریق‌شده، برندهای تبلیغ‌دهنده، بازدهی و مواجهه مخاطبان در مقایسه با سال ۱۴۰۱ 
• رخداد و یا تغییر مهم در صنعت تبلیغات دیجیتال کشور در سال ۱۴۰۲
• ارزیابی تاثیر فیلترینگ بر تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲
• پیش‌بینی وضعیت تبلیغات دیجیتال در سال جدید

در سال ۱۴۰۲ سهم تبلیغات دیجیتال از کیک صنعت تبلیغات بیشتر شده است

مهدی فروغی، مدیرعامل یکتانت در خصوص ارزیابی وضعیت تبلیغات دیجیتال کشور در سال ۱۴۰۲ با ارجاع به یک پژوهش گفت: «نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد مصرف‌کننده ایرانی به طور میانگین روزانه ۱۶۹ دقیقه از اینترنت استفاده می‌کند. بررسی دلایل استفاده ما ایرانی‌ها از اینترنت نمایانگر آن است که سومین دلیل استفاده از اینترنت توسط ما، «خرید کردن» است. نگاه به این آمار جذاب در کنار توجه به اعداد و ارقام دیگری مانند اعتماد بیش از دو سوم کاربران ایرانی به حداقل یکی از روش‌های تبلیغات دیجیتال، باعث می‌شود از اینکه سال به سال سهم بودجه‌های دیجیتال مارکتینگ از بودجه کل مارکتینگ کسب‌وکارهای ایرانی بیشتر می‌شود،‌ تعجب نکنیم.»

فروغی در ادامه گفت: «وقتی به فضای مارکتینگ ایران در سال ۱۴۰۲ چه از منظر مقایسه با سال ۱۴۰۱ و چه از نظر روند کلی نگاه می‌کنیم، شاهد رشد اندازه بازار دیجیتال مارکتینگ و سهم گرفتن بیشتر این بازار از کل کیک صنعت تبلیغات هستیم. در سال ۱۴۰۲، بازار تبلیغات دیجیتال ایران از منظر بودجه تزریق‌شده رشد خوبی را تجربه کرد اما به نظر من بخش امیدوارکننده‌تری که امسال شاهد آن بودیم تلاش مشترک برندهای تبلیغ‌کننده، آژانس‌ها، شبکه‌های تبلیغاتی، رسانه‌ها و … برای خلق ارزش و بهبود نرخ بازگشت بودجه تبلیغات (ROAS) است. با تداوم این تلاش جمعی در سال‌های آتی که با برداشتن تمرکز از «نگاه صرف به منافع خود» و «توجه به منافع سایر ذی‌نفعان» در بازار تبلیغات دیجیتال ایران آغاز شده است، راهکارهای اثربخش‌تر بیشتری خلق خواهد شد.»

مهدی فروغی مهم‌ترین رخداد صنعت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ را جدی‌تر شدن ورود برندها و کسب‌وکارهای بزرگ کشور به فضای دیجیتال مارکتینگ داسنت. فروغی در این‌ خصوص به دی‌ام برد گفت: «بدیهی است که همه جامعه مارکتینگ ایران یک رویکرد نداشته باشند اما شواهد مختلفی که بر شرایط کلان مارکتینگ ایران حاکم است، می‌توان گفت جامعه مارکتینگ ایران هر سال بیش از پیش به اثربخشی بازاریابی دیجیتال باور پیدا می‌کنند. در این مسیر به نظر من مهم‌ترین رخداد در سال ۱۴۰۲ جدی‌تر شدن ورود برندها و کسب‌وکارهای بزرگ کشور به فضای دیجیتال مارکتینگ بوده است. این نوع برندها که پیش‌تر بیشتر رسانه‌هایی مثل تلویزیون و محیطی را به رسمیت می‌شناختند، در سال‌های اخیر به ویژه در سال ۱۴۰۲، مثال‌های موفقیت زیادی در فضای دیجیتال مارکتینگ کشور به وجود آوردند. به نظر من، مشاهده این موارد موفقیت توسط سایر کسب‌وکارهای مشابه می‌تواند باعث تقویت بیش از پیش بازار دیجیتال مارکتینگ کشور شود.»

مخرب‌ترین تاثیر فیلترینگ در سال ۱۴۰۲، پررنگ‌تر شدن تمایل کسب‌وکارها به تصمیمات کوتاه‌مدت بوده است

مدیرعامل یکتانت درباره تاثیر فیلترینگ بر روی صنعت تبلیغات دیجیتال کشور گفت: «کسب‌وکارها از هر اندازه‌ای و در هر صنعتی، گاه تصمیمات کوتاه‌مدت و گاه تصمیمات بلندمدتی می‌گیرند. یکی از تمایزات تصمیمات کوتاه‌مدت و بلندمدت این است که نفع حاصل‌ از هزینه‌ها در چه افقی حاصل می‌شود. به نظر من مخرب‌ترین اثری که فیلترینگ بر بازار تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ گذاشت، پررنگ‌تر شدن تمایل کسب‌وکارها به تصمیمات کوتاه‌مدت نسبت به بلندمدت بود. چرا که کسب‌وکارهایی که پیش‌تر شاید در تحلیل ریسک‌ خود، از فیلترینگ و از دست رفتن بخشی‌ از ظرفیت‌های رسانه‌ای خود  (در لایه Owned media) صحبت می‌کردند به عینه شاهد وقوع چنین ریسک‌هایی و لمس شدت و اهمیت آنها شدند.»

در آخر از مهدی فروغی درخصوص پیشبینی او از سال ۱۴۰۳ پرسیدیم و وی اینگونه پاسخ داد: «فرصت‌های زیادی برای تبلیغ‌کنندگان، رسانه‌ها، شبکه‌های تبلیغاتی و آژانس‌ها در بازار تبلیغات دیجیتال‌ ایران وجود دارد که به نظر من این بازیگران در سال ۱۴۰۳ این فرصت‌ها را نادیده نخواهند گرفت. از این رو، به نظر من بازار تبلیغات دیجیتال ایران در سال ۱۴۰۳ رشد بیشتری را نسبت به سال ۱۴۰۲ تجربه خواهد کرد.»

فیلترینگ و تحریم، دو تیغه قیچی برای صنعت تبلیغات دیجیتال کشور هستند

پاکزاد فیلترینگ و تحریم را به دو تیغه‌ی یک قیچی تشبیه کرد. او بیان داشت که  سخت‌تر شدن دسترسی به ابزارهای دست اول بین‌المللی سبب شده است که صنعت تبلیغات دیجیتال در داخل کشور رشد متوازن و بعضاً سازنده‌ای نداشته باشد.

وی از سویی دیگر با اشره به ابزارهای داخلی گفت: «البته که بزرگ‌شدن و بلوغ ابزارهای داخلی را نمی‌توان نادیده گرفت. هر چند با وجود ایجاد فضای رقابتی و محدود نکردن آن، می‌توان جهت درست‌تری به رشد ابزارهای تحلیلی و تبلیغاتی داد و از پتانسل‌های بازار غافل نشد.»

مدیرعامل اسمارتک یک از آثار مخرب تحریم و فیلترینگ را شکل‌گیری بازارهای غیررسمی عنوان کرد. او در این خصوص گفت: «به عنوان نمونه طبق آمارهای غیررسمی حدود ۵۰ درصد بازار تبلیغات دیجیتال وابسته به گوگل‌ادز است و تحریم‌ها باعث نشده این ابزار کنار گذاشته شود. این در حالی‌ست که صاحبان کسب‌وکار و مارکترها با استفاده از گوگل‌ادز هر لحظه با ریسک از دست دادن بودجه و سرمایه‌شان دست و پنجه نرم می‌کنند. در نهایت می‌توان گفت این چالش‌ها تاثیر خود را بر سه گروه مصرف‌کننده‌ی نهایی، مارکتر و صاحبان کسب‌وکار گذاشته است؛ مارکتری که به سرویسی مطابق با آخرین تکنولوژی‌های روز دسترسی ندارد، صنعتی که رقابتی نیست و رشد واقعی و در فضای رقابتی‌ای نمی‌کند و مصرف‌کننده‌ای که تحت تاثیر تبلیغاتی با کیفیتی نه چندان مطلوب قرار می‌گیرد.»

مزدک پاکزاد، مدیرعامل اسمارتک

مزدک پاکزاد به سال ۱۴۰۳ تا حد خوبی خوش‌بین بود و اعتقاد داشت که در سال پیش‌رو انتظار می‌رود مشتریان بیشتری به بازار تبلیغات دیجیتال وارد شوند و به دنبال آن بازارهایی ایجاد خواهند شد که پیش‌تر سهمی از تبلیغات نداشته‌اند.

پاکزاد به دی‌ام برد گفت: «در حال حاضر حدود ۱۵ درصد سهم بازار رسانه و تبلیغات، به بخش دیجیتال اختصاص دارد و پیش‌بینی می‌شود که پتانسیل رشد تا ۵۰ درصد در این حوزه وجود دارد. در حقیقت به واسطه‌ی بازدهی بالاتر تبلیغات دیجیتال، از بازیگران بزرگ بازارهای سنتی گرفته تا خرده‌فروشان کوچک، برای افزایش فروش خود به این دسته از تبلیغات روی خواهند آورد. در همین راستا رسانه‌ها و تبلیغات هدفمند اهمیت بیشتری می‌یابند و فروش مستقیم به مصرف‌کننده‌ی نهایی از طریق رسانه مورد توجه بیشتری قرار خواهد گرفت.»

او در ادامه در خصوص وضعیت تبلیغات دیجیتال کشور در سال ۱۴۰۳ گفت: «یک نکته مهم دیگر حذف شدن کوکی‌های third-party توسط گوگل است. فرآیندی که تا به حال چندباری به تعویق افتاده اما نشانه‌ها حاکی از آن است که سرانجام در حال رخ دادن است. این اتفاق به این معناست که بازاریابان و کسب‌وکارهایی که به تبلیغات هدفمند با این کوکی‌ها وابسته هستند، باید استراتژی‌های خود را تغییر دهند و راه‌حل‌هایی جایگزین برای هدف‌گذاری تبلیغاتی و اندازه‌گیری کمپین در نظر بگیرند. در سال ۱۴۰۳ فرصتی به وجود می‌آید تا فناوری‌های جدید از جمله راه‌حل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای هدف‌گذاری مخاطبان و بهینه‌سازی کمپین‌ها توسعه گسترده‌تر و عمیق‌تری یابند و باید منتظر تبلیغات شخصی‌سازی شده نوآورانه‌تر باشیم. از سمت دیگر، بازیگران جدید برای ورود به عرصه‌ی ارائه‌ی خدمات تبلیغات دیجیتال، باید به چالش‌های مهمی غلبه کنند. تأمین سرمایه، کسب تخصص و مهارت تحلیل داده از جمله موانعی هستند که این بازیگران نوظهور باید برای بقا و پیشرفت از آن‌ها عبور کنند.»

مهم‌ترین رخداد صنعت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲، در دسترس قرار گرفتن هوش مصنوعی به صورت تجاری برای عموم و بهبود فرایند تولید محتوا بوده است

مزدک پاکزاد، مدیرعامل اسمارتک با اشاره به سال ۱۴۰۱ و اینکه بر اساس گزارش‌های این مجموعه، در سال ۱۴۰۱ با توجه به شرایط، هزینه‌کرد تبلیغات نسبت به سال ۱۴۰۰ نصف شده بوده است گفت: «در سال ۱۴۰۲ شرایط متفاوت بود. به دلیل بازدهی چشمگیر تبلیغات دیجیتالی که مبتنی بر داده است، کسب‌وکارهای بیشتری به اختصاص بودجه در این بخش تمایل نشان دادند؛ به خصوص بازیگران تازه‌وارد که با سرمایه‌های جدید به دنیای دیجیتال وارد شدند. در سال ۱۴۰۲ مشتریان و کسب‌وکارهایی که از خدمات اسمارتک استفاده کردند حدود ۹ برابر هزینه‌ی تبلیغات دیجیتال‌شان درآمد داشتند. این آمار و ارقام قابل‌توجه در افزایش درآمد، سبب شد حتی کسب‌وکارهایی که به بیانی سنتی محسوب می‌شدند و در حوزه آفلاین فعالیت می‌کردند هم در حال حاضر بخشی از بودجه‌ی تبلیغات خود را به تبلیغات دیجیتال اختصاص دهند و این موضوع برای رشد این صنعت کمک‌کننده است.» 

پاکزاد با اشاره به فعالیت‌های مجموعه اسمارتک در ادامه بررسی وضعیت تبلغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ گفت: «همچنین ما نسبت به گذشته امکان استفاده‌ی بهینه‌تر از تکنولوژی‌های تحلیل داده و الگوریتم‌های هدف‌گیری مجدد مخاطب (Retargeting) را توسعه داده‌ایم. افزایش فروش و نتایج عملکرد دو محصول ادورج و اینترک که بخش خوبی از نیازهای تیم بازاریابی دیجیتال هر مجموعه‌ای را پاسخگو هستند نشان می‌دهد که مخاطب‌ها هم از دیدن تبلیغ‌های شخصی‌سازی شده و مرتبط با نیازشان رضایت داشته‌اند.»

مدیرعامل اسمارتک یکی از رخدادهای مهم صنعت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ را در دسترس قرار گرفتن هوش مصنوعی به صورت تجاری برای عموم و بهبود فرایند تولید محتوا عنوان کرد و این موضوع را عامل بالا رفتن سرعت ساخت کمپین‌ها دانست.

او در ادامه گفت: «نکته‌ی مهم دیگر، آگاه شدن بیشتر مخاطب‌ها نسبت به حریم خصوصی و استفاده از داده‌هایشان است. این آگاهی که در نتیجه‌ی هک شدن داده‌های چندین سامانه به وجود آمده در مجموع برای اکوسیستم مهم است. شرکت‌ها برای به کارگیری داده‌های مخاطبان‌شان مسئولیت جدی‌تری دارند و از طرف دیگر کاربران آگاهانه تصمیم می‌گیرند که اجازه‌ی استفاده از داده‌های خود را به کسب‌وکارها بدهند. همانطور که اشاره کردم بازگشت شرکت‌ها به استفاده از تبلیغات دیجیتال هم از اتفاقات مهم امسال بود.»

تغییر استراتژی تخصیص رسانه‌ها از سوی کسب‌وکارها سبب شده است تا از رسانه‌های محیطی و تلویزیون به‌سمت پلتفرم‌های تبلیغات دیجیتال ویدئویی حرکت کنند

محمد ولی‌پور، قائم‌مقام صباویژن و معاونت تجاری صباایده در خصوص وضعیت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ به دی‌ام برد گفت: «سال‌های گذشته روند افزایش سهم بودجۀ تبلیغات دیجیتال با رشد قابل قبولی همراه بوده است. اما سال ۱۴۰۲ سال طلایی تبلیغات دیجیتال بود. در سال ۱۴۰۲، استقبال قابل قبولی از تبلیغات دیجیتال، به‌خصوص تبلیغات ویدئویی به عمل آمد و به‌طور میانگین شاهد افزایش دوبرابری بودجۀ برندها در این رسانه بودیم.»

ولی‌پور مهم‌ترین عامل رشد تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۲ را مربوط به تغییر نگرش برندها، به‌خصوص برندهای بزرگ در استفاده از تبلیغات ویدئویی عنوان کرد. وی در این خصوص گفت: «درواقع، مشتریان ما طی سال‌های گذشته بودجۀ تبلیغات دیجیتال خود را از ردیف بودجه‌های TTL خود اختصاص می‌دادند و به علت کم‌بودن این ردیف بودجه‌ای، سهم تبلیغات دیجیتال اندک بود.  اما در سال ۱۴۰۲، این نگرشِ درست در برندها شکل گرفت که تبلیغات در آپارات و فیلیمو (که تبلیغات دیجیتال ویدئویی به حساب می‌آیند)، به علت گستردگی این دو رسانه با بیش از ۶۷ میلیون کاربر یکتای ماهیانه، باید در ردیف تبلیغات ATL قرار بگیرد تا بتواند اثربخشی مناسب را برای آن‌ها به همراه داشته باشد.»

وی در ادامه گفت: «این تغییر استراتژیِ تخصیص رسانه، باعث شد حجم قابل قبولی از بودجه‌های تبلیغاتی که سال‌های گذشته برای رسانه‌های محیطی و تلویزیون در نظر گرفته می‌شد، به‌سمت دو پلتفرم اصلی ویدئویی کشور روانه شود، که به دنبال آن خروجی‌های به‌مراتب اثربخش‌تری نیز برای مشتریان محقق گردید.»

وضعیت تبلیغات در سوشال مدیا با زمان پیش از فیلترینگ، فاصله محسوسی دارد

قائم‌مقام صباویژن و معاونت تجاری صباایده نیز فیلترینگ را یک عامل مخرب در صنعت تبلیغات دیجیتال عنوان کرد و گفت: «فیلترینگ اثر تخریبی ملموسی را بر تبلیغات شبکه‌های اجتماعی (به‌صورت خاص اینستاگرام و تلگرام) گذاشت، تا جایی که صباویژن دو پلتفرم تبلیغاتی خود در حوزۀ تبلیغات سوشال (شورند و تیک آبی) را خاموش کرد.  تصمیم فوق به این دلیل گرفته شد که بسیاری از مشتریان ما، ردیف بودجۀ تبلیغات سوشال خود را یا حذف کردند و یا به‌شدت کاهش دادند. در حال حاضر، تبلیغات سوشال بیشتر به همکاری با یک یا چند اینفلئونسر شناخته‌شده محدود شده است که با زمان اوج خود که شامل کمپین‌های منسجم و گسترده با انواع پیج‌های پرمخاطب بود، فاصلۀ محسوسی دارد.»

محمد ولی‌پور، قائم‌مقام صباویژن و معاونت تجاری صباایده

در آخر از محمد ولی‌پور درخصوص پیشبینی وی از وضعیت تبلیغات دیجیتال در سال ۱۴۰۳ پرسیدیم. ولی‌پور در پاسخ گفت: «روند رشد مخاطبان رسانه‌های دیجیتال (به‌خصوص پلتفرم‌های VOD وUGC ) از سویی، و سرمایه‌گذاری‌های کلان محتوایی انجام‌شده در این حوزه (ساخت سریال‌های باکیفیت در VODها و تعریف روش‌های درآمدزایی تولیدکنندگان محتوا در آپارات) از سوی دیگر، نوید روزهای پررونق‌تری را برای صنعت تبلیغات دیجیتال می‌دهد. ضمن اینکه با تغییر نسل مدیران میانی (جوان‌ترهایی که بیشتر با ترندهای رسانه‌ای و ابزارهای مدرن سروکار دارند)، رسانۀ دیجیتال اهمیت بالایی در تدوین استراتژی رسانه‌ای برندها پیدا کرده است و این نسل جدیدِ مدیران مارکتینگ و تبلیغات، قطعاً گرایش بیشتری به تبلیغات دیجیتال نسبت به تبلیغات سنتی خواهند داشت.»

در سال ۱۴۰۲ تبلیغات دیجیتال به مدار خود بازگشته است

منوچهر صدری، مدیر اجرایی تپسل سال ۱۴۰۱ را تاریک‌ترین سال تبلیغات آنلاین عنوان کرد و گفت: «به‌واسطه اتفاقاتی که در سال ۱۴۰۱ رقم خورد، در سال ۱۴۰۲ با رشد قابل قبولی مواجه بودیم و در این سال، تبلیغات به مدار برگشت.»

او در ادامه این رشد را  در مقام مقایسه با نسبتی که تورم افزایش می‌یابد قرار داد و بیان داشت: «هرچند که همچنان وقتی رشد فضای تبلیغات را در نسبت با تورم در نظر می‌گیریم، جای رشد صنعت تبلیغات آنلاین بسیار زیاد است و بیشتر از این‌ نیز رشد خواهد کرد. ولی آن چیزی که در واقع در این چند سال مسئله صنعت تبلیغات آنلاین بوده است، این است که بخش مهمی از کسب و کارهای تبلیغ‌دهنده بزرگ، به واسطه کم شدن شدت رقابت، از بازار رقابت خارج شدند؛ همانند صنعت خودروسازی و لوازم‌خانگی کشور که رقابت از آن حذف شده است.»

صدری در ادامه درباره بزرگ‌تر شدن سبد رسانه‌ای مجموعه تپسل در سال ۱۴۰۲ سخن گفت. او با اشاره به شروع همکاری با مجموعه‌های اسنپ، دیوار و ایرانسل من بیان داشت که این اتفاقات در نهایت به معنای گسترش فضای تبلیغات دیجیتال کشور است. او همچنین با اشاره به فعالیت شبکه‌های نمایش خانگی گفت: «فعالیت بیشتر و بهتر VODها در سال ۱۴۰۲ سبب شده است تا کسب و کارهای سنتی بیشتری به سمت فضای تبلیغات آنلاین بیایند.» 

همچنان فیلترینگ یکی از بزرگترین چالش‌ها و عوامل اختلال‌ آفرین در صنعت تبلیغات دیجیتال است

مدیر اجرایی تپسل فیلترینگ را یک عامل همیشه اختلال‌آفرین در صنعت تبلیغات دانست و گفت: در سال ۱۴۰۲ قطعی ده روزه اینترنت را تجربه نکردیم اما در تمام ۳۶۵ روز با اختلال مواجه بودیم. این اختلال اثرات مخربی بر روی کمپین های تبلیغاتی هم از حیث ترک‌کردن‌‌شان و هم از حیث نمایش تبلیغات و دسترسی مخاطبان به وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که در واقع ما بر روی آنها فضاهای تبلیغاتی داریم داشته است. در واقع اثربخشی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و متاسفانه همچنان راهکاری برای آن وجود ندارد.»

منوچهر صدری، مدیر اجرایی تپسل

او علاوه بر فیلترنیگ و اختلال‌های اینترنت به اتفاقات غیر‌مترقبه‌ای نیز مانند فیلتر شدن  دوره‌ای سرویس پوش فایربیس گوگل اشاره کرد. وی بیان داشت: «به‌طور مثال سرویس کروم ساجستشن یا دیسکاوری گوگل در یک بازه‌ای فیلتر شد و سبب شد تا به صنعت آسیب برسد. تمامی این موارد تاثیرات منفی به همراه داشته است که معلوم است محاسبه‌ای برای آن صورت نگرفته است. یا اینکه در حال حاضر گوگل‌پلی از دسترس خارج شده است و بیش از یک سال است که در واقع کسی پاسخگو در رابطه با این موضوع نیست. فیلتر شدن گوگل پلی تاثیرات بدی بر روی اینکه کاربران چگونه اقدام به نصب اپلیکیشن ها می‌کنند داشته است.»

منوچهر صدری در آخر بیان کرد که استفاده گسترده از وی‌پی‌ان سبب شده است تا ترک کردن کمپین‌های تبلیغاتی با چالش‌های زیادی همراه باشد.