“چرا این تبلیغ را می‌بینم؟” سوالی که کاربران ایرانی باید از ادنتورک‌ها بپرسند

چند سالی است که تبلیغات دیجیتال به شیوه‌های مختلف به جزئی ثابت و جدانشدنی از تجربه وب‌گردی کاربران تبدیل شده است. این تبلیغات، از بنرهای رنگارنگ در وب‌سایت‌ها گرفته تا ویدئوهای کوتاه در شبکه‌های اجتماعی و حتی تبلیغات هدفمند بر اساس رفتار کاربران، بخشی از محیط دیجیتالی هستند که روزانه با آن سروکار داریم. این روند نه‌تنها بر نحوه مصرف محتوای آنلاین تأثیر گذاشته، بلکه سبک تعامل کاربران با اینترنت و برندها را نیز شکل داده است. من الهه صالحی، دبیر تحریریه دی‌ام برد در این یادداشت قصد دارم این سوال را مطرح کنم که چرا علی‌رغم اینکه پلتفرم‌های جهانی سازوکار شفاف‌تری برای نمایش تبلیغات دیجیتال دارند، هنوز ادنتورک‌های ایرانی، یک گزینه ساده را در کنار تبلیغات خود اضافه نکرده‌اند که کاربر را آگاه کند که چرا یک تبلیغ به او نشان داده شده است.

موضوع شفافیت در نمایش تبلیغات و مدیریت آن‌ها موضوعی است که نباید از آن غافل شد. این موضوع به ویژه در ایران و با توجه به محدودیت‌های موجود در فضای دیجیتال و نداشتن راهکارهای مناسب برای ابراز نارضایتی از تبلیغات، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

در ایران، کاربران به‌طور مکرر با تبلیغات دیجیتالی مواجه می‌شوند که گاهی اوقات مزاحم و آزاردهنده هستند. همچنین تبلیغات ریتارتینگ نیازمند این است که کاربر بداند کجا و چگونه ریتارگت شده. با وجود اینکه برخی پلتفرم‌ها امکانات محدودی برای گزارش‌دهی تبلیغات نامناسب فراهم کرده‌اند، اما این امکانات هنوز به شکل گسترده‌ای در دسترس نیستند. به‌علاوه، بسیاری از کاربران از نحوه عملکرد این سیستم‌ها و چرایی نمایش این تبلیغات بی‌خبرند یا حتی راهی ندارند که به رسانه‌هایی که تبلیغات در آنها به نمایش درآمده، ترجیحات خود را اعلام کنند تا نمایش تبلیغات برای آنها شخصی‌سازی‌ شده‌تر باشد. به همین دلیل، احساس نارضایتی از تبلیغات برای عموم کاربران ایرانی به چیزی عادی و روزمره تبدیل شده اما متاسفانه دست کاربران به جایی بند نیست و انگار چاره‌ای جز تحمل ندارند.

نمونه‌ای از آیکون Why this ad ذیل تبلیغات گوگل

چرا این تبلیغ را می‌بینم؟

این در حالی است که پلتفرم‌های بین‌المللی مانند گوگل و فیسبوک یا یوتوب برای این موارد سازوکار اساسی در نظر گرفته‌اند. در بخش زیادی از تبلیغات دیجیتال در سراسر دنیا عموما علاوه بر مشخص بودن منتشرکننده تبلیغ، یک علامت سوال در آن گوشه‌ها به چشم می‌خورد که به صورت ?Why This Ad (چرا این تبلیغ؟) نشان داده می‌شود، این قابلیت به کابران این امکان را می‌دهد تا بفهمند چرا آن تبلیغ خاص برای آن‌ها نمایش داده شده است که نگاهی ساده به این بخش نشان می‌دهد موقعیت جغرافیایی کاربر، تاریخچه جستجوها، علایق کابر و رفتارهای آنلاین یک فرد در فضای وب از جمله این دلایل هستند.

در همین بخش گزینه دیگری برای گزارش دادن تبلیغ وجود دارد، کابران با استفاده از این امکان می‌توانند تبلیغات نامناسب و آزاردهنده یا مزاحم را گزارش کنند و پس از آن، تبلیغ گزارش شده، بررسی شده و ممکن است حذف شود.

گوگل نیز بخش My Ad Center را جایگزین تنظیمات تبلیغات کرده است که در آن کاربران قادرند به آسانی تبلیغات قابل مشاهده در سرویس‌های گوگل را شخصی‌سازی کرده و  انتخاب کنند که تبلیغات شخصی‌سازی شده به ‌آنها نمایش داده شود یا نشود.

علاوه بر این، پلتفرم‌ها در تلاش‌اند تا با بهبود امکانات گزارش‌دهی و ارائه اطلاعات شفاف در مورد تبلیغات، به کاربران احساس کنترل بیشتری بدهند. به عنوان مثال، بسیاری از پلتفرم‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که تبلیغات را بر اساس علایق و رفتارهای آنلاین خود شخصی‌سازی کنند و در صورت نارضایتی، به راحتی آن‌ها را گزارش دهند.

شفافیت مهم است

شفافیت در تبلیغات دیجیتال تنها به ارائه اطلاعات به کاربران محدود نمی‌شود. این مفهوم، ابعاد گسترده‌تری نظیر اعتمادسازی، افزایش تعامل کاربران با برندها و ایجاد محیطی سالم‌تر برای رقابت تبلیغاتی را شامل می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته، این شفافیت به عنوان یک استاندارد پذیرفته شده است. قوانین سختگیرانه‌ای مانند GDPR در اروپا و سیاست‌های شفافیت گوگل، فیسبوک و سایر پلتفرم‌های بزرگ به کاربران اطمینان می‌دهند که داده‌های شخصی آن‌ها به شکل ایمن استفاده می‌شود و تبلیغات، بازتابی از ترجیحات واقعی آن‌ها است.

اما هرچند به نظر می‌رسد که حتی ادنتورک‌های ایرانی نیز با این موضوع موافقند هنوز هیچ‌کدام از آنها این بخش را به تبلیغات خود اضافه نکرده‌اند. البته باید در نظر داشت که عموماً این ضوابط در صورت الزام از سوی نهادهای ناظر صورت می‌گیرد در حالی که در ایران هنوز قانونی در این زمینه وضع نداده است.