کدام کسب‌وکارها فعالیت‌ها در شبکه‌های اجتماعی را از سر گرفته‌اند؟

در روزهایی که قطعی و فیلترینگ گسترده اینترنت، بحرانی بودن وضعیت حس می‌شد، بسیاری از کسب‌وکارها تصمیم گرفتند فعالیت خود در شبکه‌های اجتماعی را محدود یا متوقف کنند. دلیل این تصمیم تا حدودی به وضعیت اینترنت و دوری از قضاوت‌ها و بازخوردهای مخاطبان بازمی‌گشت. سردرگمی در چنین فضایی راه را بر تصمیم‌گیری بسته بود و عمده کسب‌وکارها، فعالیت‌های روتین و کاری خود را در فضای مجازی و شبکه‌های مجازی متوقف کردند تا این فضای مه‌آلود کمی شفافیت پیدا کند و به لحاظ روانی، فضای این بسترها نیز ملایم‌تر شود.

حال که در ماه دوم از فصل زمستان به سر می‌بریم، بسیاری از این چالش‌ها که پیش‌تر و مخصوصا در سه ماهه پاییز شاهد آن بودیم، کمرنگ‌تر شده و گویی اکوسیستم استارتاپی به مرحله پذیرش شرایط و وضعیت نابه‌سامان اینترنت رسیده است. از آنجایی که مسئله «رشد» برای کسب‌وکارها مطرح است، این نوع از انفعال ضربات سنگینی به کسب‌وکارها می‌زد و آن‌ها را هر روز و هر روز، بیشتر در حالت بقا قرار می‌داد. با فرا رسیدن زمستان، ملایم‌تر شدن فضا، آرام گرفتن نسبی وضعیت و پذیرش اینکه فیلترینگ و قطعی اینترنت چیزی نیست که بتوان از سطوح خرد آن را درست کرد، کسب‌وکارها هم کم‌کم به میادین خود برگشتند و فعالیت‌های سوشال خود را از سر گرفتند.

در ادامه، نتایج رصد بسترهای سوشال کسب‌وکارها را می‌بینید که هرکدام بسته به تصمیمات داخلی سازمان، شروع به فعالیت مجدد در شبکه‌های اجتماعی کرده‌اند. گفتنی است که در فرآیند این مانیتورینگ، کسب‌وکارهای کوچک‌تر در نظر گرفته نشدند چرا که خیلی از فاکتورهای مذکور در بالاتر، روی آن‌ها اعمال نمی‌شد. همچنین، این گزارش فقط کسب‌وکارهای دیجیتال را دربرنمی‌گیرد و وضعیت برخی از کسب‌وکارهای آفلاین را نیز مورد بررسی قرار داده است.

بازگشت دوباره کسب‌وکارهای حوزه سفر

کسب‌وکارهای سفری به دلیل ماهیت کارشان و گسترده بودن حوزه خدمات‌شان، ضربات بزرگی از عدم فعالیت در سوشال خوردند. الی‌گشت و جاباما و اتاقک از جمله کسب‌وکارهایی هستند که مدتی است کار خود را در شبکه‌های اجتماعی آغاز کرده‌اند. مثلا الی‌گشت از ده روز پیش این فعالیت را آغاز کرده است؛ این در حالی است که فلای‌تودی از همان ابتدا به صورت کمابیش پست و استوری را در دستورکار خود داشته و فلایتیو، یک کسب‌وکار مشابه، هنوز هم از اواخر شهریور امسال، پست جدیدی در صفحه اینستاگرام خود نگذاشته است. علی‌بابا نیز پس از مدت طولانی 4، 5 ماهه، 4 روز پیش اولین پست خود را در اینستاگرام گذاشت.

اولین پست علی‌بابا پس از مدت‌ها.

باید توجه داشت که نحوه تحت تاثیر قرار گرفتن کسب‌وکارها از بحران به یک شکل نیست. از آنجا که بودجه، فرهنگ سازمانی، استراتژی‌ها، متخصصان و چشم‌اندازهای هر کسب‌وکار متمایز از دیگری است، نمی‌توان واکنش مشابهی را از آن‌ها انتظار داشت، چراکه هر یک وابسته به چگونگی نقش این فاکتورها دست به عمل می‌زنند.

بسترهای دانلود و خرید اپ، کتاب و فیلم

کسب‌وکارهایی که به نحوی با اپ‌ها، کتاب‌ها یا حوزه نمایش فیلم و سریال سروکار داشته‌اند هم همین تنوع را از خود نشان می‌دهند. در این دسته، فیلمیو را داریم که کمتر از یک ماه است کار خود را در اینستاگرام از سر گرفته است و در این میان هم، توقف دوباره را تجربه کرده است. حالا چیزی نزدیک به 6 روز است که اکانت اینستاگرامی این کسب‌وکار به طور منظم پست و استوری منتشر می‌کند. نمونه دیگر نماواست که از 24 دی به فعالیت بازگشته است. فیدیبو نیز از روز ۲۹ آذر شروع به استوری و پست گذاشتن کرده است. طاقچه که نمونه‌ای مشابه فیدیبو است (به لحاظ کسب‌وکاری)، زودتر از فیدیبو  و از 1 آذر فعالیت‌های پیشین خود را آغاز کرده است. سینماتیکت از دیگر موارد حوزه فیلم و سینماست که از 21 دی به فعالیت اینستاگرامی خود (پست و استوری) بازگشته است. فیلم‌نت از اواخر شهریور تا همین چند روز گذشته فعالیتی در هیچ‌یک از شبکه‌های اجتماعی خود نداشته و بالاخره از 6 بهمن فعالیت خود را از سر گرفته است.

در حوزه اپ، مایکت و کافه‌بازار را داریم. آخرین پست کافه‌بازار در 11 آبان‌ماه منتشر شده است که مرتبط با فیترینگ گوگل‌پلی است. پس از آن فعالیت دیگری در کافه‌بازار دیده نشده، مگر به صورت تک‌وتوک در استوری‌های مناسبتی. مایکت اما از 17 مهر با تناوب پایین، به انتشار پست ادامه داده است.

پوشاک و آرایشی‌بهداشتی‌ها

شروع کار بادی‌اسپینر با اعلام تخفیف‌های 30 درصدی.

در این مدت، رصد فضا نشان داده است که بازخوردهای مردم نسبت به فعالیت‌های سوشال در خصوص این دسته از کسب‌وکارها ملایمت بیشتری داشته است؛ گویی ذهنیت عمومی، تمایز معناداری میان جنس کسب‌وکارها کشیده باشد. با این همه، در کسب‌وکارهای آرایشی و بهداشتی و پوشاکی، اوضاع از این قرار بوده است:

• دیجی‌استایل در 18 دی تنها یک پست در حمایت از کسب‌وکارهای اینستاگرامی گذاشته است.
• موتن‌رو از 11 دی فعالیت خود را آغاز و به صورت مرتب پست و استوری منتشر کرده است.
• بانی‌مد به عنوان یک کسب‌وکار پوشاک، از 2 آذر فعالیت‌های سوشال خود را آغاز کرده است.
• بادی‌اسپینر از 6 بهمن و پس از 5 ماه عدم فعالیت، به عرصه اینستاگرام بازگشته است.
• نوین‌چرم از شهریور فعالیت اینستاگرامی به‌خصوصی نداشته است.
• چرم مشهد نیز وضعیتی شبیه به نوین‌چرم دارد.
• خانومی از اواخر آذر به فعالیت‌های خود بازگشته است.
• روژاشاپ از نمونه‌های نادر این دسته، از 31 شهریور پستی در اینستاگرام نگذاشته است.
• برند کامان نیز از 11 دی و با شروع سال جدید میلادی پست‌های خود را آغاز کرده است.
• گروه بهداشتی فیروز در این مدت تنها یک بار (12 آذر) به مناسبت روز جهانی معلولین پست گذاشته است و پس از آن، دوباره فعالیت اینستاگرامی خود را از 6 روز پیش آغاز کرده است.

لوازم خانگی‌ها

برندهای لوازم خانگی قسمت گسترده‌ای از فعالیت‌های خود را آفلاین پیش می‌برند؛ اما با این‌همه، توقف همگانی فعالیت در سوشال دامن‌گیر این جنس کسب‌وکارها و برندها نیز شد. وضعیت شبکه‌های اجتماعیِ لوازم خانگی‌ها در حال حاضر به شکل زیر است:

• اسنوا در همین چند روز گذشته فعالیت خود را در اینستاگرام و چیزی بیشتر از یک ماه گذشته، فعالیتش را در لینکدین آغاز کرده است.
• ایکس ویژن نیز اولین پست خود را در روز 9 بهمن و پس از نزدیک به 5 ماه منتشر کرد.
• دوو در این مدت به صورت جسته‌گریخته در لینکدین فعال بوده اما پست‌های اینستاگرامی این برند، از 11 دی آغاز شده است.
• جی‌پلاس از یک هفته پیش تنها در لینکدین فعالیت دارد و آخرین پست اینستاگرامی آن، به 27 شهریور برمی‌گردد.
• شهر فرش از 26 آذر به طور کمابیش در حال پست گذاشتن است.
• سرای ابریشم از 15 دی فعالیت خود را آغاز کرده است.

کسب‌وکارهای بزرگ‌تر حوزه دیجیتال

مابقی کسب‌وکارهایی که حوزه‌های پراکنده‌ای داشته‌اند در این بخش رصد شده‌اند.

سه پست آخر دیجی‌کالا، به 23، 24 و 25 شهریور امسال برمی‌گردد.

• تپسی چیزی نزدیک به 5 ماه است که در اینستاگرام فعالیتی نداشته است و فقط در لینکدین پست می‌گذارد.
• اسنپ به عنوان یک کسب‌وکار مشابه، اخیرا و فقط در پیج Drivers.snapp، پیج باشگاه رانندگان اسنپ؛ استوری گذشته است و 5 ماه است که فعالیت سوشالش در اکانت‌های اصلی به طور کامل متوقف شده است.
• ازکی، کسب‌وکار حوزه بیمه فقط در بخش استوری محتوا می‌گذارد و به کانال تلگرام خود ارجاع می‌دهد.
• آیتول از ۲۴ شهریور فعالیت خود را متوقف کرد و سپس، از ۲۶ آذر کم‌کم پست‌های اینستاگرامی خود را شروع کرد.
• دیجی‌کالا نیز همانند تپسی و اسنپ، هیچ فعالیتی در سوشال خود در این 5 ماه نداشته است.
• وضعیت دیوار نیز همانند اسنپ، تپسی و دیجی‌کالاست.

کسب‌وکارهای غیردیجیتال

با اینکه اینگونه به نظر می‌رسد که کسب‌وکارهای حوزه آفلاین، نیاز کمتری به بسترهای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی دارند، اما در عمل، چه به لحاظ برندی و چه به لحاظ پرفورمنس، کانال‌های سوشال یکی از مهم‌ترین کانال‌های مارکتینگ برای کسب‌وکارهای غیردیجیتال هستند. با در نظر گرفتن این نکته، می‌توان آسیب‌های وارده به فضای کسب‌وکار ایران را متوجه این نوع کسب‌وکارها هم دانست. وضعیت فعالیت اینستاگرامی این کسب‌وکارها پس از اتفاقات 6 ماهه اخیر در کشور و فیلترینگ اینترنت و اینستاگرام به شکل زیر بوده است:

• بسکویت گرجی از 23 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• نان‌آوران از 23 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• اکانت اصلی اینستاگرام کاله از 19 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• آخرین پست‌های میهن در اینستاگرام به مهرماه برمی‌گردد، زمانی که اتهاماتی در شبکه مجازی به این شرکت نسبت داده شد و میهن به دفاع از خود پست‌هایی را منتشر کرد. پس از آن، فعالیتی از میهن دیده نشده است.
• لبنیات پگاه از 29 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• محصولات شیبا از 23 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• سن‌ایچ از 23 شهریور فعالیتی در اینستاگرام نداشته است.
• آخرین پست محصولات تبرک به 9 مهر برمی‌گردد.
• مزمز از 30 شهریور در اینستاگرام فعالیتی نداشته است.
• گلرنگ نیز، از 30 شهریور در اینستاگرام فعالیتی نداشته است.

به نظر می‌رسد کسب‌وکارهای غیردیجیتال پس از بحرانی که تجربه کرده‌اند، نیاز به بستر شبکه‌های اجتماعی را حتی کمتر از گذشته حس می‌کنند یا اینکه به دلیل فقدان بودجه، متخصص یا استراتژی برای بسترهای دیجیتال، نتوانسته‌اند به راه‌حل‌های سریعی در خصوص شروع دوباره فعالیت خود برسند. با بررسی و تدقیق بیشتر در فضای کسب‌وکار ایران می‌توان دریافت که 6 ماه گذشته نه فقط به لحاظ اجتماعی و شخصی، بلکه به لحاظ کاری و اقتصادی ضربات بزرگ و جبران‌ناپذیری بر پیکره ایران گذاشته است؛ مخصوصا که این گزارش تنها به فعالیت‌های شبکه‌های اجتماعی و نحوه مواجهه کسب‌وکارها در بستر سوشال با این بحران‌ها می‌پردازد و از تعدیل نیروی گسترده و بیکار شدن عده زیادی از کارکنان این حوزه چیزی نمی‌گوید.

شما چه فکر می‌کنید و چه برآوردی از فضا دارید؟