هوش مصنوعی در سئو؛ دستیار هوشمند یا تهدید خاموش؟

 متخصصان و فعالان حوزهٔ سئو بر این باورند که ورود هوش مصنوعی به فضای کسب‌وکارها، بسیاری از استراتژی‌های سئو را دگرگون کرده است. به گونه‌ای که تمرکز سئوکارها دیگر صرفاً بر نتایج جست‌وجوی سنتی نیست، بلکه بر ثبت در حافظه و دیده‌شدن توسط هوش مصنوعی (AI Discoverability) معطوف شده است. عده دیگری از کارشناسان بر این باورند هوش مصنوعی نباید جایگزین نیروی انسانی شود و صرفاً نقش دستیار هوشمند را دارد؛ دستیاری که فرایند کار را تسهیل می‌کند؛ اما همچنان نیازمند نظارت انسانی است.

 به گزارش دی‌ام برد، هوش مصنوعی با ورود به کسب‌وکارها، تأثیرات گسترده‌ای بر روند انجام امور گذاشته است؛ تأثیراتی که گاهی مثبت و تسهیل‌گر بوده و گاهی نیز نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. در ابتدای ورود این دستیار هوشمند، بسیاری از فعالان بازار کار حذف برخی مشاغل، به‌ویژه در حوزهٔ سئو و بهینه‌سازی وب‌سایت را احتمال می‌دادند.

 اما با گذشت زمان و گسترش استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، نگاه‌ها به آن تغییر کرد. بسیاری از صاحبان کسب‌وکارها و متخصصان دریافتند که هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین کامل نیروی انسانی شود، بلکه می‌تواند نقش یک دستیار را ایفا کند و فرایند انجام اموری مانند تولید محتوا، تحلیل داده و سئو را سرعت ببخشد.

دی‌ام برد در این گزارش با چهار متخصص سئو شامل شایان داودی، مدیر سئو جاباما، مهسا علی‌طلب، مدیر سئو و traffic acquisition دیجی‌کالا، بابک بنیادی، مشاور بازاریابی و کارن آهنگری، مدیر سئو بیت‌پین درباره تأثیرات هوش مصنوعی بر این حوزه و چالش‌های آن گفت‌وگو کرده است. هدف ما در این گزارش ارائهٔ نگاهی دقیق‌تر به ابعاد مختلف تأثیر هوش مصنوعی بر سئو در کسب‌وکارهای ایرانی است.

انجام امور سئو توسط هوش مصنوعی، باید با نظارت انسانی انجام شود

شایان داودی، مدیر سئو جاباما درباره تأثیر هوش مصنوعی بر سئو در این شرکت گفت: «سه سال از پیدایش هوش مصنوعی می‌گذرد و در طی این مدت زمان، این دستیار هوشمند overrated شده است. در سئو هم مثل سایر عرصه‌ها، هوش مصنوعی در ابتدا با حضور ساختارشکن، سر و صدای زیادی ایجاد کرد. اما این «هایپ» زیاد طولی نکشید و ناتوانی‌های AI در دقت و کیفیت ارائه بسیاری از محتوا و پاسخ‌ها، باعث شد که توقعات از AI تعدیل شود.»

شایان داودی، مدیر سئو جاباما

داودی در ادامه به سیستم Work flow و کاردبرد آن اشاره کرد: «اگر بخواهیم واقع‌گرایانه به هوش مصنوعی و سیستم‌های هوشمند طراحی و اجرای Work flow مثل n8n نگاه کنیم، بزرگ‌ترین کاربرد آن‌ها به نظر من در چند مورد از کارهاست:

۱- کارهای بسیار تکراری مثل تهیه گزارش‌ها و جمع‌آوری داده‌ها از تعداد زیادی از منابع متنوع، تجمیع و تحلیل آن‌ها

۲- کمک به یادگیری. با جمع‌آوری داده‌ها به صورت بسیار سریع، خلاصه کردن آن‌ها و شخصی‌سازی آن‌ها بر اساس پرامپت مورد نظر، چرخه یادگیری مفاهیم جدید، بسیار سریع‌تر پیش می‌رود و همچنین می‌توان به جای یادگیری کامل، یادگیری منحصر به کاربرد را بهتر تجربه کرد.

۳- انجام کارهای بسیار حجیم در مدت زمان بسیار کوتاه. متاسفانه در این مورد، هنوز میزان اتکا به AI به نظر من بیشتر از حد توان آن است. «سپردن کار به AI و چک کردن توسط هوش انسانی» به نظر من باید کنار برود و «خلق توسط انسان با کمک گرفتن کاملا ابزاری از هوش مصنوعی» جایگزین آن شود. فراموش نکنید که هوش مصنوعی در عین حال که بسیار سریع و تا حدی دقیق است، چندان خلاق نیست و داشته‌های آن، از محتوای «موجود» است؛ نه محتوای «خلاقانه».

داوودی معتقد است که تفیض امور سئو به هوش مصنوعی باید با نظارت انسانی انجام شود. او در ادامه افزود: «تفیض امور سئو به هوش مصنوعی باید با نظارت انسانی انجام شود. به طور خاص در سئو، کارهایی مثل keyword research، کمک به تولید محتوا توسط انسان، کمک به بررسی‌های رقبا و بررسی‌های سایت هدف، می‌تواند از کاربردهای هوش مصنوعی و همچنین Workflow ها باشد و در مواردی از جمله تولید محتوا با فقط نظارت انسانی، سپردن کامل تحلیل‌ها و … هنوز و تا پیش از بلوغ بیشتر AI، نباید چندان روی اون حساب کرد. بلوغی که حداقل در افق کوتاه مدت حاصل نخواهد شد.»

اصول بهینه سازی نیروی انسانی نباید نادیده گرفته شود

مهسا علی‌طلب، مدیر سئو و traffic acquisition دیجی‌کالا، درباره تأثیر هوش مصنوعی بر سئو در این شرکت گفت: «در مسیر گذار از سئو سنتی به سئو مبتنی بر AI، باید از عجله و هیجان پرهیز کرد؛ اما باید آگاه باشیم و برای میزان ترافیکی که از LLMها به دست ‌می‌آید و تغییراتی که ممکن است در ادامه اتفاق بیفتد مانند رفتار سرچ و حجم سرچ، آماده باشیم.»

مهسا علی‌طلب، مدیر سئو و traffic acquisition دیجی‌کالا

در ادامه درباره نقش هوش مصنوعی در سئو اشاره کرد: «در حال حاضر نقش AI را به عنوان یک دستیار برای متخصصان سئو میبینم. اگر متخصصان سئو Prompt engineering را به خوبی بلد باشند، می‌توانند به درستی از AI خروجی بگیرند که بر سرعت کار و پیشبرد تسک‌های روتین تأثیر گذار است. اما همچنان اصول بهینه سازی و استراتژی انسانی اهمیت بالایی دارد و نباید نادیده گرفته شود.»

علی‌طلب معتقد است هوش مصنوعی جایگزین کاملی برای تمامی فرایندها نیست خصوصا وقتی هنوز خود LLMها اطلاعات دقیقی را در اختیارمان قرار نداده اند. در ادامه افزود: «هنوز خیلی راه داریم تا LLMها به بلوغ گوگل برسند. در حال حاضر در شرکت های بزرگ برای شناسایی فرصت‌های کلیدی، تحلیل داده و شخصی‌سازی، تجربه کاربری قابل استفاده است. در آینده نیز AI کمک میکند تا به سمت بهینه‌سازی کل سفر کاربر پیش برویم. احتمالا ابزارهایی برای میزان سرچ دقیق پرامپت‌ها، کوئری‌ها و بررسی دقیق میزان ترافیکی که از LLMها به دست می‌آید، ارائه خواهد شد. به طور کلی تا زمانی که رقابت وجود داشته باشد، سئو همچنان موجودیت دارد، فقط ممکن است کمی تکنیک‌ها تغییر کنند.»

با ورود هوش مصنوعی به سئو، زمین بازی و تکنیک‌ها عوض شدند

بابک بنیادی، مشاور بازاریابی، در ابتدا با طرح یک سؤال به تأثیرات هوش مصنوعی پرداخت و گفت: «الان سؤال مهم این نیست که “چطور رتبه بگیریم؟” سؤال درست این است که “چگونه در حافظه‌ی هوش مصنوعی جا بگیریم تا به‌عنوان پاسخ یا توصیه دیده شویم؟”. در واقع صنعت سئو در دنیای امروز در وضعیت تعلیق است. سئوکارها و بسیاری از کسب‌وکارها هنوز گمان می‌کنند با تغییر تاکتیک و تکنیک می‌توان به نتایج گذشته برگشت، درحالی‌که زمین بازی اساساً عوض شده است. آن‌ها به‌جای تغییر زمین، همچنان در حال بازآرایی جزئیات زمینی هستند که عملاً سوخته است. واقعیت این است که سئو به معنای کلاسیکش دیگر وجود ندارد، چون خودِ مفهوم «جستجو» در حال فروپاشی است. با این حال، هنوز بسیاری برای Intent کاربر محتوا تولید می‌کنند، در حالی که باید برای Persona روایت بسازند.»

بابک بنیادی، مشاور بازاریابی

بنیادی ادامه داد: «ما در حال گذار از Search Engine به Recommendation Engine هستیم؛ جایی که کاربر دیگر جستجو نمی‌کند، بلکه انتخاب می‌شود. در این اکوسیستم جدید، جریان ترافیک ارگانیک به‌تدریج از صفحهٔ نتایج جدا می‌شود و در بستر سیستم‌های مولد معنا جریان پیدا می‌کند؛ از ChatGPT و Gemini گرفته تا Perplexity، Copilot و Claude. این یعنی جستجو دیگر رخدادی لحظه‌ای نیست، بلکه تجربه‌ای مداوم و هوشمند است که بر پایه‌ی حافظه، زمینه و شناخت شخصیت کاربر ساخته می‌شود. در چنین جهانی، سئو دیگر مجموعه‌ای از تکنیک نیست؛ بلکه به استراتژی حضور در حافظه‌ی الگوریتم‌ها تبدیل شده است، همان چیزی که می‌توان آن را AI Discoverability یا «کشف‌پذیری در مدل‌های زبانی هوش مصنوعی» نامید.»

بابک بنیادی درباره تغییر مسیر شغلی سئو کار به دلیل ورود هوش مصنوعی به ای حوزه گفت: «مسیر شغلی سئو کار آینده نه در Search Visibility بلکه در AI Discoverability است. او دیگر مهندس رتبه نیست، طراح حضور است. باید بفهمد چه روایتی، چه فرمی و چه صدایی می‌تواند برند را به پیشنهادی معتبر در ذهن ماشین تبدیل کند. آنچه امروز به آن نیاز داریم بازتعریف سئو نیست، بلکه بازتعریف درک ما از دیده‌شدن است. بازی عوض شده و هرکس هنوز در پی اصلاح تاکتیک‌ها در این زمین سوخته است، دیر یا زود حذف می‌شود؛ نه به‌دلیل ضعف فنی، بلکه به‌دلیل ناآگاهی از تغییر پارادایم در منطق جستجو.»

هوش مصنوعی به یک لایهٔ حیاتی در تمام فرایندها تبدیل شده است

کارن آهنگری، مدیر سئو بیت‌پین اشاره کرد که هوش مصنوعی در تمام فرایند‌های کاری کمک کننده است. او در ادامه افزود: «بعد از موج اول هیجان و نگرانی‌های طبیعی دربارهٔ از دست دادن شغل بین متخصصین سئو و محتوا، نقش هوش مصنوعی در سئو تکامل یافته است. امروز، هوش مصنوعی دیگر صرفاً ابزار تولید محتوا نیست؛ بلکه به یک لایهٔ حیاتی در تمام فرایندها تبدیل شده است. در اکثر تیم‌ها (کوچک و بزرگ)، AI در تمام مراحل، از جستجوی اولیه و کیورد کلاستیرینگ گرفته تا نوشتن چارچوب محتوا، کنترل کیفیت، لینک‌سازی داخلی، تولید و نظارت بر دادهٔ ساخت‌یافته، کمک‌کار ماست. با این حال، ارزش واقعی و تأثیرگذاری آن زمانی به دست می‌آید که هوش مصنوعی در کنار داده‌های اختصاصی کسب‌وکار و آنالیز و تصمیم هوشمندانه‌ی انسانی قرار بگیرد؛ نه جایگزین آن شود.»

کارن آهنگری، مدیر سئو بیت‌پین

مدیر سئو بیت‌پین درباره تأثیر هوش مصنوعی بر تغییر نقش‌ها در تیم‌های سئو گفت: «در تیم‌های بزرگ، هوش مصنوعی بیشتر نقش بهبوددهنده‌ی فرایندهای زیرساختی را دارد. یعنی در مسیرهای پیچیده‌ی محتوایی و فنی قرار می‌گیرد و با تکیه بر داده‌های داخلی، کار می‌کند. «ایجنت‌ها» به طور روتین، گزارش‌های کراولینگ، بودجهٔ کراول، شاخص‌های بیزینسی و UX، و آلرت‌های سرچ کنسول را زیر نظر دارند. هم‌زمان، با پررنگ شدن AI Overviews (پاسخ‌های AI گوگل)، نگاه از «رتبه‌ی کلمه» به «سهم از پاسخ» و «پوشش موضوعی و حضور فعال» تغییر کرده است، که این امر راستی‌آزمایی و رعایت کامل قواعد سئو را ضروری‌تر می‌کند. در پروژه‌های کوچک‌تر، هوش مصنوعی نقش یک تیم چندکاره و کم‌هزینه را ایفا می‌کند: بریف‌سازی سریع، انجام سئوی ابتدایی و اولیه، خلق محتوای محلی (لوکال)، بازنویسی و بازنشر، پاسخ‌دهی خودکار به دیدگاه‌ها و گزارش‌دهی اتوماتیک.»

آهنگری در ادامه افزود: «آیندهٔ سئو بر دستیاری‌های ساده متمرکز نیست، بلکه به سمت هماهنگی هوشمند ربات‌ها و سیستم‌ها حرکت می‌کند که داده‌های اختصاصی کسب‌وکار را پردازش می‌کنند. وب‌سایت شما هم‌زمان یک محصول و یک منبع داده است، بنابراین محتوایش باید ساختاریافته، سریع و قابل‌فهم برای ماشین‌ها باشد. تمرکز اصلی از کلمهٔ کلیدی به نیت واقعی کاربر و موضوع اصلی و از کلیک به ارائهٔ پاسخ کامل جابه‌جا می‌شود. در این فضا، اعتبار منبع و تجربهٔ واقعی بسیار مهم‌تر خواهد شد و برنده کسی است که به‌جای دستورهای مقطعی، یک سامانهٔ مدیریت‌شده بسازد. در نتیجه، سئوکار فردا بیش از تولید محتوا، یک هماهنگ‌کنندهٔ سیستم‌های هوشمند خواهد بود.»